DOKTORAYA GİRİŞTE REFERANS MEKTUBU DEĞERLENDİRMEYE ALINABİLİR Mİ?
ODTÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü mezunu, yüksek lisans eğitimini de aynı Üniversitenin Fen Bilimleri Enstitüsü'nde tamamlamış olan davacı tarafından doktora eğitimi yapmak amacıyla yaptığı müracaatın reddi üzerine dava açılmıştır.
İlk derece mahkemesi, davacının tarafından tercih edilen iki öğretim görevlisince imzalanmış referans mektuplarında, "davacının akademik performansının olumlu bulunmadığı" hususu dikkate alındığında davalı idarece performansı da düşük takdir edilen Referans ve Araştırma Potansiyeli puanları sonucu doktora programına kabul edilememesine yönelik işlemde hukuka aykırılık görmemiştir.
Danıştay Sekizinci Dairesi tarafından bakılan davada, normlar hiyerarşisine göre üniversitelerin, ülke çapında uygulama esaslarını belirleyen çerçeve yönetmeliğe aykırı olmayan kurallar getirebileceği, ancak hukuken kabul edilemeyecek subjektif değerlendirmeler içeren referans mektuplarından hareketle yapılan değerlendirmenin çerçeve yönetmelik hükümlerine aykırı olduğu, bu çerçevede tesis olunan dava konusu işlemde hukuka uygunluk, aksi yöndeki Mahkeme kararında ise hukuki isabet bulunmadığına karar verilmiştir.
T.C.
DANIŞTAY
8. DAİRE
2016/6057 E.
2020/3711 K.
İstemin Özeti : Ankara 10. İdare Mahkemesi'nin 14/10/2015 gün ve E:2015/642, K:2015/1418 Sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 Sayılı Kanun'un 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istemidir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi Düşüncesi : İstemin kabulüyle Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
KARAR : Dava, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü mezunu olup yüksek lisans eğitimini de aynı Üniversitenin Fen Bilimleri Enstitüsü'nde tamamlamış olan davacı tarafından, doktora eğitimi yapmak amacıyla yaptığı başvurunun reddine ilişkin davalı idare işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, davacının bizzat kendisi tarafından tercih edilen iki öğretim görevlisince kaleme alınmış olan referans mektuplarında, "davacının akademik performansının olumlu bulunmadığı" hususu dikkate alındığında davalı idarece performansı da düşük takdir edilen Referans ve Araştırma Potansiyeli puanları sonucu doktora programına kabul edilememesine yönelik dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Dava konusu işlem tarihi itibariyle Üniversitelerarası Kurul tarafından 01/07/1996 tarih ve 22683 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği'nin 'Amaç ve Kapsam' başlıklı 1. maddesinin (a) fıkrasında; "2547 Sayılı Kanun'un 65. maddesi hükmü gereğince Üniversitelerarası Kurul tarafından hazırlanan bu yönetmelik yükseköğretim kurumlarında yürütülen lisansüstü eğitimi düzenler." hükmü, 'Öğrenci Kabulü' başlıklı 2. maddesinin (b) fıkrasında; "Doktora programına başvurabilmek için adayların bir lisans veya tezli yüksek lisans diplomasına, hazırlık sınıfları hariç en az onyarıyıl süreli Tıp, Diş Hekimliği ve Veteriner Fakülteleri diplomasına, Eczacılık ve Fen Fakültesi lisans veya yüksek lisans derecesine veya Sağlık Bakanlığınca düzenlenen esaslara göre bir laboratuvar dalında kazanılan uzmanlık yetkisine sahip olmaları ve ALES'den başvurduğu programın puan türünde 55, lisans diplomasıyla başvuranlardan 80, standart puandan az olmamak koşuluyla ilgili senatoca belirlenecek ALES standart puanına sahip olmaları gerekir. Lisans derecesiyle doktora programına başvuranların lisans mezuniyet not ortalamalarının 4 üzerinden en az 3 veya muadili bir puana sahip olmaları gerekir. Yüksek lisans derecesiyle doktoraya başvuracak olanların doktora programlarına kabulünde, ALES puanı yanı sıra lisans ve/veya yüksek lisans not ortalaması ve mülakat sonucu da değerlendirilir. Bu değerlendirmeye ilişkin hususlar ile başvuru için adayların sağlaması gereken referans mektubu, neden doktora yapmak istediğini belirten kompozisyon, uluslararası standart sınavlar benzeri diğer belgeler ilgili senato tarafından düzenlenen yönetmelikle belirlenir. Ancak doktora programına öğrenci kabulünde, anadilleri dışında İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, Rusça, Arapça, Çince, Japonca, Farsça dillerinden birinden merkezi yabancı dil sınavından en az 55 puan veya ÖSYM Yönetim Kurulu tarafından eşdeğerliği kabul edilen uluslararası yabancı dil sınavından bu puan muadili bir puan alınması zorunlu olup, bu asgari puanların girilecek programların özelliklerine göre gerekirse yükseltilmesine üniversite senatolarınca karar verilir. ALES puanının % 50'den az olmamak koşuluyla ne kadar ağırlıkla değerlendirmeye alınacağı, ilgili senato tarafından belirlenir. İlgili üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü, yalnız ALES puanı ile de öğrenci kabul edebilir. ALES'e eşdeğer kabul edilen ve Yükseköğretim Kurulunca ilan edilen eşdeğer puanlar, her bir üniversitenin senato kararları ile yükseltilebilir. Güzel Sanatlar Fakülteleri ile Konservatuvarlara öğrenci kabulünde ALES puanı aranmaz. Ancak ilgili üniversite senatosunun kararı ile ALES puanı aranabilir. Bu durumda aranan ALES puanı ilgili senato tarafından belirlenir." hükmü yer almıştır.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliği'nin (dava konusu işlemin tesis edildiği tarihteki haliyle) 'Lisansüstü programlara başvuru ve kabul' başlıklı 12. maddesinde; "Lisansüstü programlara öğrenci başvurusu ve kabulü, Senato tarafından tespit edilen esaslara göre yapılır...Lisansüstü programlara başvuran adayların ilgili EABD tarafından belirlenen ve ilan edilen tüm koşulları sağlaması gerekir...Başvuru için adayların, 1/7/1996 tarihli ve 22683 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinde belirtilen ALES taban puanından az olmamak koşuluyla, EABD'nin ilan ettiği ALES puanını elde etmiş olmaları gerekir...Adayın bir lisansüstü programa kabul edilebilmesi için genel başvuru koşullarının yanı sıra ilgili EABD tarafından yapılan bilimsel değerlendirmede yeterli bulunması gerekir. Bilimsel değerlendirme, yazılı ve/veya sözlü sınav ve/veya ürün dosyası ve benzeri yöntemlerle yapılabilir..." hükmü yer almıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü'nce İnşaat Anabilim Dalı doktora programı için yapılan ilanda, adaylar için ALES'ten en az 60 ve yabancı dil sınavından en az 65 puan almış olmak, referans mektupları ve niyet mektubu başvuru şartları olarak belirlenmiş olup davacının ALES puanının 99.344, yabancı dil sınavı puanının 98.5, lisans not ortalamasının 2.74, yüksek lisans not ortalamasının ise 3.93 olduğu, başvuruların değerlendirilmesi aşamasında, ALES ( 0.50 ), Referans (0.30), Araştırma Potansiyeli (0.20) puanlarının belirtilen katsayılarla çarpılması sonucunda elde edilen puanların toplanması suretiyle, adayların programa kabul edilip edilemeyeceğini belirleyen nihai puanın elde edildiği, 80 ve üzeri puan alan adayların programa kabul edildiği; araştırma ve akademik potansiyelinin değerlendirilmesinde adayların yapı mekaniği alanındaki derslerde gösterdikleri başarı, yüksek lisans tez çalışmasının kalitesi ve çalışmalarındaki başarısı ve yayınlarının dikkate alındığı ve davacıya bu puan türünde 40 puan verildiği; referans mektuplarında ilk %5'lik dilimde olan adaylara 100, ilk %10'luk dilimde olanlara 80, ilk %25'lik dilimde olanlara 50 ve diğer durumlarda 0 (sıfır) puan verildiği, davacının başvurusunda iki referans mektubu sunduğu, davacının yüksek lisans tez jürisinde bulunan Havacılık ve Uzay Mühendisi Yrd. Doç. Dr. E. G. tarafından yazılan referans mektubunda, davacının tez sunumunun oldukça başarılı olduğu, fakat teslim edilen tez kopyasının jüriye teslim edilemeyecek kadar kötü olduğu, yazımı bitirilmemiş bir tezin jüriye teslim edildiği, hayatında akademik çalışmalarının önceliğinin çok yüksek olduğunu düşünmediği hususlarına yer verildiği; İnşaat Mühendisi Doç. Dr. Y. A. tarafından yazılan diğer referans mektubunda ise, adayın performansının kendisini hayal kırıklığına uğrattığı, çalışmasının kapasitesinin altında olduğu, işine odaklanamadığı hususlarına yer verildiği; referans mektuplarında 6 ayrı kritere göre yapılan değerlendirme sonucunda davacının ilk %25'lik dilime giremediği ve bu nedenle referans puan türünde kendisine 0 (sıfır) puan takdir edildiği; ALES, Referans ve Araştırma Potansiyeli puanlarının yukarıda belirtilen katsayılarla çarpılması ile elde edilen puanların toplanması sonucunda 58 puan alarak doktora programına kabul edilmemesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen Üniversitelerarası Kurul tarafından lisansüstü eğitime ilişkin ana kuralları koyan yönetmelik hükümleri uyarınca doktoraya başvuracak olanların doktora programlarına kabulünde, ALES puanının yanı sıra lisans ve/veya yüksek lisans not ortalaması ve mülakat sonucunun da değerlendirileceği, bu değerlendirmeye ilişkin hususlar ile başvuru için adayların sağlaması gereken referans mektubu, neden doktora yapmak istediğini belirten kompozisyon, uluslararası standart sınavlar benzeri diğer belgelerin ilgili senato tarafından düzenlenen yönetmelikle belirleneceğinin hüküm altına alındığı; davalı idare tarafından lisansüstü eğitime dair uygulanan yönetmelikte ise, adayın bir lisansüstü programa kabul edilebilmesi için genel başvuru koşullarının yanı sıra ilgili EABD tarafından yapılan bilimsel değerlendirmede yeterli bulunması gerekeceği; bilimsel değerlendirmenin, yazılı ve/veya sözlü sınav ve/veya ürün dosyası ve benzeri yöntemlerle yapılabileceğinin hüküm altına alındığı görülmektedir.
Normlar hiyerarşisine göre üniversitelerin, ülke çapında uygulama esaslarını belirleyen çerçeve yönetmeliğe aykırı olmayan kurallar getirebileceği açıktır.
Uyuşmazlıkta; Üniversitelerarası Kurul tarafından yayımlanan çerçeve yönetmelik maddesi uyarınca başvuru için aranılan referans mektubunun, yapılan nihai değerlendirmede de esas alındığı ancak doktora programına kabule yönelik objektif kriterler esas alınarak bir değerlendirme yapılması gerekirken, hukuken kabul edilemeyecek subjektif değerlendirmeler içeren referans mektuplarından hareketle yapılan değerlendirmenin çerçeve yönetmelik hükümlerine aykırı olduğu anlaşıldığından, tesis olunan dava konusu işlemde hukuka uygunluk, aksi yöndeki Mahkeme kararında ise hukuki isabet bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
SONUÇ : Açıklanan nedenlerle; Ankara 10. İdare Mahkemesi'nin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 ( onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 22.09.2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
