ESER SÖZLEŞMESİNİN İFASI SIRASINDA MEYDANA GELEN İŞ KAZASI - RÜCUEN TAZMİNAT İSTEMİ

T.C.

YARGITAY

15. HUKUK DAİRESİ

2020/2577 E.

2021/2243 K.

26.5.2021 T.

RÜCUEN TAZMİNAT İSTEMİ ( Eser Sözleşmelerinde İşin Uzmanı Sayılan Yüklenici TBK Md. 470 vd. Uyarınca Yükümlendiği İşin İfası Sırasında Gerekli Özen ve Dikkati Göstermekle Görevli Olup Yüklenici ve İş Sahibinin Kusurunun İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Mevzuatına Göre Çözümlenemeyeceği - Tarafların Olayın Meydana Gelmesinde Kusuru Bulunup Bulunmadığının veya Kusur Oranlarının İş Hukuku Mevzuatı Hükümlerine Göre Değil Eser Sözleşmesi Hükümleri Doğrultusunda Saptanması Gerektiği )

ESER SÖZLEŞMESİNİN İFASI SIRASINDA MEYDANA GELEN İŞ KAZASI ( Mahkemece İş Mahkemesinin Kusur Raporu Hükme Esas Alınmış ise de Eser Sözleşmesi İlkeleri Gözetilmeden Sadece İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Mevzuatı İlkeleri Doğrultusunda Hüküm Kurulmasının Doğru Olmadığı )

KUSUR ORANININ TESPİTİ ( Yanlar Arasındaki İlişki Eser Sözleşmesi İlişkisi Olduğuna Göre Yeniden Oluşturulacak Eser Sözleşmeleri Konusunda Uzman Bir Bilirkişinin de Bulunacağı Bilirkişi Kurulundan Eser Sözleşmesi Hükümlerine Göre Taraflara Yüklenen Kusur Oranı Konusunda Rapor Alınması Gerektiği )

6098/m.471

ÖZET : Asıl ve birleşen dava, eser sözleşmesinin ifası sırasında meydana gelen iş kazası nedeniyle, rücuen tazminat istemine ilişkindir.

İşin uzmanı sayılan yüklenici Borçlar Kanunu'nun 357. maddesi uyarınca yükümlendiği işin ifası sırasında gerekli özen ve dikkati göstermekle görevli olup yüklenici ve iş sahibinin kusuru işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatına göre çözümlenemez. Dolayısıyla tarafların olayın meydana gelmesinde kusuru bulunup bulunmadığı veya kusur oranları iş hukuku mevzuatı hükümlerine göre değil, eser sözleşmesi hükümleri doğrultusunda saptanmalıdır. Mahkemece iş mahkemesinin kusur raporu hükme esas alınmış ise de; eser sözleşmesi ilkeleri gözetilmeden sadece işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatı ilkeleri doğrultusunda, olaya etkili kusur durumu ve oranları dikkate alınarak, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır. O halde mahkemece yapılması gereken iş, yanlar arasındaki ilişki eser sözleşmesi ilişkisi olduğuna göre yeniden oluşturulacak eser sözleşmeleri konusunda uzman bir bilirkişinin de bulunacağı bilirkişi kurulundan eser sözleşmesi hükümlerine göre taraflara yüklenen kusur oranı konusunda gerekçeli ve denetime elverişli rapor alınıp, değerlendirilerek ve bulunacak kusurun hesaplanan maddi zarara uygulanarak sonucuna uygun karar verilmesinden ibaret olmalıdır. Açıklanan nedenlerle kararın bozulması uygun görülmüştür.

DAVA : Taraflar arasındaki rücuen tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik verilen hüküm süresi içinde asıl ve birleşen davalı ...Çimento Sanayii Türk A.Ş. vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Asıl ve birleşen dava, eser sözleşmesinin ifası sırasında meydana gelen iş kazası nedeniyle, rücuen tazminat istemine ilişkin açılmış bir alacak davasıdır.Davacı tarafça, 30/12/2004 tarihinde meydana gelen iş kazasında yaralanan ... tarafından açılan ... 2. İş Mahkemesi'nin 21/05/2012 tarih , 2005/158 E. 2012/215 K. sayılı kararı ile 80.000,00 TL maddi tazminatın kaza tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müvekkili şirketten tahsiline hak kazandığını, açılan maddi ve manevi tazminat davaları sebebiyle ... 6. İcra Müdürlüğünün 2012/1514 E. sayılı dosyasına 170.060,00 TL tutarında ödeme yapıldığı, 170.060,00 TL' nin ödeme tarihi olan 16/07/2012 tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalılardan tahsilini talep etmiş, davalılardan ... Beton hakkında açmış olduğu birleşen davasında, dava dışı ...'ın ... 2. İş Mahkemesi'nin 2015/317 E. açmış olduğu tazminat davası sonucunda, ... 9. İcra Müdürlüğünün 2015/21839 E. Takip dosyasına 272.204,TL ödenerek kapatıldığını, iş kazası neticesinde açılan tazminat davasında temyiz edilen ... 2. İş Mahkemesi'nin 2005/158 E. 2012/218 K. sayılı kararı ile müvekkili şirketin % 25 kusurlu bulunurken davalılardan ... Hafriyat' ın ise % 75 oranında kusurlu bulunduğunu, Selçuk Aslliye Ceza Mahkemesi'nin 2004/70 E. sayılı dosyasında müvekkili şirketin kusursuz olduğunun belirtildiğini, müvekkili şirketin beton dökme işi için davalılardan ... Beton A.Ş ile anlaştığını, ... Beton A.Ş' nin beton dökme işini diğer davalı ... Hafriyat Nakliyat Ticaret A.Ş.ne yaptırdığını, bu gerekçe nedeniyle de olayda kusursuz olduğunu ileri sürerek, asıl davada 170.060,00 TL nin ödeme tarihi olan 16/07/2012 tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalılırdan sorumlulukları oranında müştereken ve müteselsilen olmak üzere rucuen tahsilini, birleşen davasında 193.477,00 TL' nin 22/04/2016 tarihinden itibaren reeskont faizi ile, 10.750,00 TL' nin 06/05/2016 tarihinden itibaren reeskont faizi ile davalı ... Beton San. Tic. A.Ş.ne rücuen tahsilini talep etmiş.

Mahkemece, iş mahkemesinin kesinleşen kararında belirlenen kusur oranlarının bağlayıcı olduğu gerekçesiyle, rapordaki oranlara göre, davacı şirketin kazanın meydana gelmesindeki % 25 kusuru çıkarıldıktan sonra, davalıların % 75 kusuruna göre asıl dava dosyasının kısmen kabulüyle 127.545,00-TL nin davalılardan rücuen tahsiline, birleşen davanında kabulüyle 204.228,00-TL nin davalı ...Çimento Sanayii Türk A.Ş. (... Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş.)dan rücuen tahsiline dair verilen karar, davalı ... Beton (...Çimento ) tarafından istinaf edilmiş, ... Bölge Adliye Mahkemesince davalının istinaf talebi esastan reddedilmiştir. Bu karara karşı, davalı ... Beton (...Çimento ) tarafından temyiz talep edilmiştir.

... İlçesi'nde bulunan ... Lisesi inşası işi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yüklenici sıfatıyla davacı ... İnşaat Taahhüt Ticaret ve Sanayi Limited Şirketine ihale edilmiş, davacı, okul inşaatının beton temini de, diğer bir deyişle beton taşeronluğunun ... Beton San. Tic. A.Ş. ye vermiş, ... Beton San. Tic. A.Ş.'nin de hazır betonun inşaata taşınması ve burada boşaltılması işini, ... Hafriyat Nakliyat A.Ş.'ne verdiği, olay günü ... Beton A.Ş.'ne ait olup , diğer davalı alt taşeron ... Hafriyat Nakliyat A.Ş.'de pompa operatörü olarak çalışan ...idaresindeki seyyar beton pompası ile inşaatın zemin katına hazır betonun dökülmesi sırasında seyyar beton pompasının denge ayaklarından birinin kırılması ile pompanın yan yatması ve bom kolunun o sırada merdiven filizlerinin altındaki boşluğu kapatan dava dışı M.'in üstüne düşmesi sonucu ağır şekilde yaralanmıştır. Davacı yüklenici, davalı ... Beton A.Ş. taşeron, ... Harfiyat alt taşerondur. Davacı yüklenicinin dayandığı hukuksal ilişki, niteliğine göre bir hizmet akdî ilişkisi olmayıp, eser sözleşmesi ilişkisidir. Mülga 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun 355 ilâ 371 arası maddelerinde (TBK 470-486) düzenlenen eser sözleşmesi hükümlerine göre, zararlandırıcı olayın gerçekleşmesine etkili olan yüklenici ve taşeronların kusurunun tespitinde, iş güvenliği mevzuatından da yararlanılması olanaklı ise de, sadece bu mevzuata göre yüklenicinin ve taşeronların kusuru belirlenemez. Eser sözleşmelerinde yüklenici yaptığı işin uzmanı olup, eser denilen sonucun gerçekleşmesini taahhüt eder. İş sahibinden talimat almaz, ona karşı bağımsızdır. Yanında işçi çalıştırıyorsa işçisine karşı da işveren durumundadır. Dolayısıyla eser sözleşmelerinde yüklenici işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatına göre iş yerinde tüm tedbirleri almak ve bu konuda denetimi sağlamak yükümlüğü altındadır. İşin uzmanı sayılan yüklenici Borçlar Kanunu'nun 357. maddesi uyarınca yükümlendiği işin ifası sırasında gerekli özen ve dikkati göstermekle görevli olup yüklenici ve iş sahibinin kusuru işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatına göre çözümlenemez. Dolayısıyla tarafların olayın meydana gelmesinde kusuru bulunup bulunmadığı veya kusur oranları iş hukuku mevzuatı hükümlerine göre değil, eser sözleşmesi hükümleri doğrultusunda saptanmalıdır. Mahkemece iş mahkemesinin kusur raporu hükme esas alınmış ise de; eser sözleşmesi ilkeleri gözetilmeden sadece işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatı ilkeleri doğrultusunda, olaya etkili kusur durumu ve oranları dikkate alınarak, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır. O halde mahkemece yapılması gereken iş, yanlar arasındaki ilişki eser sözleşmesi ilişkisi olduğuna göre yeniden oluşturulacak eser sözleşmeleri konusunda uzman bir bilirkişinin de bulunacağı bilirkişi kurulundan eser sözleşmesi hükümlerine göre taraflara yüklenen kusur oranı konusunda gerekçeli ve denetime elverişli rapor alınıp,değerlendirilerek ve bulunacak kusurun hesaplanan maddi zarara uygulanarak sonucuna uygun karar verilmesinden ibaret olmalıdır. Açıklanan nedenlerle kararın asıl ve birleşen davada davalı ...Çimento Sanayii Türk A.Ş. (... Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş.) yararına bozulması uygun görülmüştür.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin kararı ile bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin kararı usul ve yasaya aykırı görüldüğünden BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalı ...Çimento Sanayii Türk A.Ş.'ne (... Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş.) iadesine, HMK'nun 373/1. maddesi gereğince ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin reddine ilişkin kararının kaldırılarak, dosyanın kararı veren ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 26.05.2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.