HACZEDİLEMEZLİK ŞİKAYETİ - BORÇLUNUN GEÇİMİNİ ÇİFTÇİLİKTEN SAĞLAMASI - TAŞINMAZLARIN GEÇİME ETKİSİNİN BELİRLENMESİ

T.C.
YARGITAY
12. HUKUK DAİRESİ
2022/8661 E.
2023/1609 K.
13.3.2023 T.

HACZEDİLEMEZLİK ŞİKAYETİ ( Borçlunun 2004 SK Md.82/1'den Yararlanabilmesi İçin Asıl Uğraşısının Çiftçilik Olması Gerektiği ve Bunun İçin Borçlunun Bizzat Kendisinin Ziraat Yapması Zorunlu Olmayıp Tarım Arazisini Ortakçıya Vermek Suretiyle İşletmesi veya Kiraya Vermesi Halinde de Bu Madde Uyarınca Haczedilmezlik Şikâyetinde Bulunabileceğinin Kabulü Gerektiği - Borçlunun Ziraat ile Meşgul Olup Olmadığının İlgili Kurumlardan Araştırılıp Tereddüde Mahal Olmayacak Şekilde Belirlenmesinden Sonra Hüküm Kurulmasının Doğru Olacağı )

BORÇLUNUN GEÇİMİNİ ÇİFTÇİLİKTEN SAĞLAMASI ( Borçlunun Ziraat ile Meşgul Olup Olmadığının İlgili Kurumlardan Araştırılıp Tereddüde Mahal Olmayacak Şekilde Belirlenmesinden Sonra Çiftçilik Mesleğini İcra Ettiği Tespit Edildiği Takdirde Şikayet Tarihinde Haczedilen ve Haczedilmeyen Tüm Taşınmazlarından Elde Ettiği Gelir Tespit Edilip Haciz Anında Kanunen Bakmakla Yükümlü Oldukları Kişilerin Kimler Olduğunun Belirlenmeden Karar Verilmesinin Hatalı Olduğu )

TAŞINMAZLARIN GEÇİME ETKİSİNİN BELİRLENMESİ ( Borçlunun Çiftçilik Mesleğini İcra Ettiği Tespit Edildiği Takdirde Şikayet Tarihinde Haczedilen ve Haczedilmeyen Tüm Taşınmazlarından Elde Ettiği Gelir Tespit Edilip Haciz Anında Kanunen Bakmakla Yükümlü Oldukları Kişilerin Kimler Olduğu Haczedilen Tarla Vasfındaki Taşınmazların Kendileri ve Ailelerinin Geçimleri İçin Zaruri Olup Olmadığı ya da Ne Kadarının Zorunlu Olduğunun Belirlenmesiyle Oluşacak Sonuca Göre Karar Verilmesi Gerekirken Eksik İnceleme ile Hüküm Kurulmasının Hukuka Aykırı Olduğu )

2004/m.62,82/1,106,107,108,109,110,363

02.12.1972 T. ve 542/1979 S. YHGK

ÖZET : Uyuşmazlık borçlunun haczedilmezlik şikayetinin reddi kararının eksik incelemeye ve hatalı değerlendirmeye dayalı olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

İlçe Tarım Müdürlüğü cevabı ve zabıta araştırmasına göre borçlunun çiftçi kaydı bulunmadığı, sosyal ve ekonomik durum araştırmasında çalışmadığı evli, bir çocuklu, evinin kira olduğu, anlaşılmakla beraber mahkemece, borçlunun geçimini çiftçilik ile sağlayıp sağlamadığına dair belirsizliğin de giderilmediği anlaşılmaktadır.

Mahkemece, borçlunun ziraat ile meşgul olup olmadığının, ilgili kurumlardan araştırılıp, tereddüde mahal olmayacak şekilde belirlenmesinden sonra, çiftçilik mesleğini icra ettiği tespit edildiği takdirde, şikayet tarihinde haczedilen ve haczedilmeyen tüm taşınmazlarından elde ettiği gelir tespit edilip, haciz anında kanunen bakmakla yükümlü oldukları kişilerin kimler olduğu, haczedilen tarla vasfındaki taşınmazların, kendileri ve ailelerinin geçimleri için zaruri olup olmadığı ya da ne kadarının zorunlu olduğunun belirlenmesiyle, elde edilen tüm veriler birlikte değerlendirilerek oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile hüküm tesisi isabetsizdir.

DAVA : Taraflar arasındaki şikayetten dolayı yapılan inceleme sonunda, İlk Derece Mahkemesince şikayetin reddine karar verilmiştir.

Kararın şikayetçi borçlu tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı borçlu vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

KARAR : I. DAVA

Borçlu dava dilekçesinde; sair itirazları yanında, ... İli ... İlçesi ... Mah. ... Mevkii 1045 parselde kayıtlı taşınmazdaki hissesi üzerine haciz konulduğunu, haciz konulan taşınmazın narenciye bahçesi niteliğinde olduğunu, tarımsal olarak kullandığı başkaca taşınmazı bulunmadığını, ailesi ve geçimini karşılayacak nitelikte olup olmadığının araştırılmasının gerektiğini belirterek taşınmaz üzerine konulan haczin kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

Alacaklı cevap dilekçesinde; İİK md 82/12'ye dayalı haczedilmezlik şikayetinin İİK md 16/1 gereği 7 günlük süreye tabi olduğunu, davanın süre yönünden reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesi'nin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; haczedilmezlik şikayeti yönünden yapılan incelemede davacıya İİK 103 davetiyesinin 25.03.2019 tarihinde yapıldığı, şikayetin süresinde olduğu, borçlunun İİK 82. maddesinden yararlanabilmesi için asıl uğraşının çifçilik olması gerektği, geçimini çiftçilik ile temin etmesi gerektiği. ... İlçe Tarım Müdürlüğüne yazılan müzekkere cevabı ile davacı asil ...'un ... kaydının bulunmadığının bildirildiği, asıl işi çifçilik olmayan davacının İİK 82. maddesinden yararlanamayacağı gerekçesiyle; şikayetinin reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesi'nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde borçlu istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri

Borçlu istinaf başvuru dilekçesinde; dava dilekçesindeki beyanlarını tekrarla birlikte tebligatı almadıklarını, tebligattaki imzanın müvekkiline ait olmadığını, imza incelemesi yapılmadığını beyanla kararın kaldırılmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesi'nin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının haczedilmezlik şikayetine yönelik istinaf isteminin, ... İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğüne yazılan müzekkere cevabına göre, davacının ... ve ... kaydının bulunmadığı, sosyal ekonomik araştırmada davacının çalışmadığının, bir başkasının yardımı ile geçindiğinin belirtilmesi karşısında mahkemece davacının çiftçilik ile uğraşmaması ve geçimini çiftçilikte temin etmemesi nedeniyle haczedilmezlik şikayetinin reddinde isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacının istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesi'nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde borçlu vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Borçlu vekili temyiz başvuru dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık borçlunun haczedilmezlik şikayetinin reddi kararının eksik incelemeye ve hatalı değerlendirmeye dayalı olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

2. İlgili Hukuk

İcra İflas Kanunu' nun 62, 82,106-110, 363. maddeleri

3. Değerlendirme

İİK'nın 82. maddesinin birinci fıkrasının 4. bendinde; ''Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ve nakil vasıtaları ve diğer eklenti ve ziraat aletlerinin..." haczedilemeyeceği belirtildikten sonra, aynı maddenin üçüncü fıkrasında; ''Birinci fıkranın (2), (4), (7) ve (12) numaralı bentlerinde sayılan malların kıymetinin fazla olması durumunda, bedelinden haline münasip bir kısmı, ihtiyacını karşılayabilmesi amacıyla borçluya bırakılmak üzere haczedilerek satılır'' hükmüne yer verilmiştir. Yine Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 02.12.1972 tarihli ve 542/1979 Sayılı kararında; "maddede sözü edilen aile tabirine, davacının, kanunen geçindirmekle yükümlü olduğu kimselerin dahil olacağı ve haczi caiz olmayan arazi tespitinde, böyle bir ailenin geçimi için zaruri olup olmadığının göz önünde tutulması gerektiği" belirtilmiştir.

Borçlunun bu maddeden yararlanabilmesi için asıl uğraşısının çiftçilik olması gerekir. Yani geçimini çiftçilik ile temin etmelidir. Bunun için borçlunun bizzat kendisinin ziraat yapması zorunlu olmayıp tarım arazisini ortakçıya (yarıcıya) vermek suretiyle işletmesi veya kiraya vermesi halinde de bu madde uyarınca haczedilmezlik şikâyetinde bulunabilir. Asıl işi çiftçilik olan borçlunun yan gelir elde etmek amacıyla yan işler yapması çiftçilik sıfatını ortadan kaldırmaz. Böyle bir durumda, borçlunun asıl uğraşısının çiftçilik olup olmadığı araştırılıp tesbit edildikten sonra, kendisi ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazinin miktarı, haczedilen haczedilmeyen tüm taşınmazları, keşif ve bilirkişi incelemesi ile belirlenmeli ve borçlunun elde ettiği ek gelirler de dikkate alınarak hesaplama yapılmalı ve oluşacak sonuca göre karar verilmelidir.

Somut olayda, ... Kaymakamlığı İlçe Tarım Müdürlüğü cevabı ve zabıta araştırmasına göre borçlunun çiftçi kaydı bulunmadığı, sosyal ve ekonomik durum araştırmasında çalışmadığı evli, bir çocuklu, evinin kira olduğu, anlaşılmakla beraber mahkemece, borçlunun geçimini çiftçilik ile sağlayıp sağlamadığına dair belirsizliğin de giderilmediği anlaşılmaktadır.

O halde mahkemece, borçlunun ziraat ile meşgul olup olmadığının, ilgili kurumlardan araştırılıp, tereddüde mahal olmayacak şekilde belirlenmesinden sonra, çiftçilik mesleğini icra ettiği tespit edildiği takdirde, şikayet tarihinde haczedilen ve haczedilmeyen tüm taşınmazlarından elde ettiği gelir tespit edilip, haciz anında kanunen bakmakla yükümlü oldukları kişilerin kimler olduğu, haczedilen tarla vasfındaki taşınmazların, kendileri ve ailelerinin geçimleri için zaruri olup olmadığı ya da ne kadarının zorunlu olduğunun belirlenmesiyle, elde edilen tüm veriler birlikte değerlendirilerek oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.

SONUÇ : Açıklanan sebeplerle;

Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 13.03.2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.