HAYVAN BARINAĞI YAPILACAK YERDE KARŞILAŞILACAK SORUNLARA KARŞI NE ŞEKİLDE TEDBİR ALINMASI GEREKTİĞİ BİLİRKİŞİ RAPORUNDA YER ALMALIDIR

.C.

DANIŞTAY

8. DAİRE

E. 2014/9819

K. 2019/5545

T. 13.6.2019

İstemin Özeti : Kocaeli 1. İdare Mahkemesi'nin 15/05/2014 gün ve E:2012/1074, K:2014/610 Sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 Sayılı Kanun'un 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istemidir.

Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi Düşüncesi : İstemin kabulüyle Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:

KARAR : Dava, Kocaeli İli, Kandıra İlçesi, Sarıhocalar Mevkiinde ve Çevre ve Orman Bakanlığı Adapazarı Orman Bölge Müdürlüğü Orman İşletmesi sorumluluk alanında yer alan toplam 170.000,00 m2 yüzölçümlü alan üzerinde hayvan barınak yeri yapılmasına ilişkin Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 16.08.2012 tarih ve 2012/436 Sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

İdare Mahkemesince; dava dosyasında ve bakılmakta olan davayla aynı konudaki Kocaeli 2. İdare Mahkemesi'nin E:2012/848 Sayılı dosyasında yer alan tüm bilgi ve belgelerin birlikte incelenmesi ve değerlendirilmesinden; E:2012/848 Sayılı dosyada bulunan bilirkişi raporlarında her ne kadar, Kocaeli İli, Kandıra İlçesi, Sarıhocalar Mevkiinde yer alan Çevre ve Orman Bakanlığı Adapazarı Orman Bölge Müdürlüğü Orman İşletmesi sorumluluk alanında yer alan toplam 170.000,00 m2 yüzölçümlü alan üzerinde hayvan barınak yerinin hayvanların rehabilite edildiği, sağlık ve diğer gerekli ihtiyaçların karşılandığı ve akabinde de alındıkları doğal ortama bırakıldıkları geçici bir yer olarak nitelendirilmeyip, hayvanların toplanıp ömürlerinin sonuna kadar bırakıldığı alan olarak nitelendirilmiş ise de; büyükşehir belediyelerinin hayvanlar ile ilgili mevzuatta belirtilen şartları sağlamak suretiyle hayvan barınakları yapmalarının görevleri arasında sayıldığı, hayvan barınaklarının ise ilgili mevzuatında bakım evi olarak nitelendirildiği ve söz konusu bakım evlerinin hayvanlar için geçici nitelikte bir yer olduğu, bu yerlerde hayvanların alındıkları doğal ortama bırakılmaları üzerine rehabilite edildiği, sağlık ve diğer gerekli ihtiyaçların karşılandığı, söz konusu hayvan barınak yeri ile ilgili olarak alternatif yer çalışması yapıldığı, ilgili kurumlardan gerekli izinlerin alındığının anlaşılması karşısında, Kocaeli İli, Kandıra İlçesi, Sarıhocalar Mevkiinde yer alan toplam 170.000,00 m2 yüzölçümlü alan üzerinde hayvan barınak yeri yapılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 7. maddesinin ( m ) fıkrasında, hayvan barınakları yapmak veya yaptırmak büyükşehir belediyesinin görev ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.

5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'nun 1. maddesinde, Kanunun amacının; hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamak olduğu; 6. maddesinde, sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların en hızlı şekilde yerel yönetimlerce kurulan veya izin verilen hayvan bakımevlerine götürüleceği, bu hayvanların öncelikle söz konusu merkezlerde oluşturulacak müşahede yerlerinde tutulmasının sağlanacağı, müşahede yerlerinde kısırlaştırılan, aşılanan ve rehabilite edilen hayvanların kaydedildikten sonra öncelikle alındıkları ortama bırakılmalarının esas olduğu kural altına alınmıştır.

12.05.2006 tarih ve 26166 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliğinin Tanımlar başlıklı 4.maddesinin ( j ) fıkrasında; geçici bakımevi, hayvanların sahiplendirilinceye veya alındığı ortama geri bırakılıncaya kadar rehabilite edildiği ve bu süre içerisinde geçici olarak kaldığı tesis olarak tanımlanmış olup, 22. maddesinde geçici bakımevi kurulacak arazilerin seçiminde esas alınacak kıstaslar belirlenmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; büyükşehir belediyelerinin hayvanlar ile ilgili mevzuatta belirtilen şartları sağlamak suretiyle hayvan barınakları yapmalarının görevleri arasında sayıldığı, hayvan barınaklarının ise ilgili mevzuatında bakım evi olarak nitelendirildiği ve söz konusu bakım evlerinin hayvanlar için geçici nitelikte bir yer olduğu, bu yerlerde hayvanların rehabilite edilmesi, sağlık ve diğer gerekli ihtiyaçların karşılanması sonrası alındıkları doğal ortama bırakılacakları anlaşılmaktadır. Ayrıca, belediyelerin hayvan bakımevlerini inşa edecekleri alanları belirlerken birtakım kriterleri esas almaları gerektiği, bu yerlerin, hem burada geçici süreyle barındırılacak hayvanların sağlıklı koşullar altında barınmalarına elverişli olması hem de çevreye, insan sağlığına, kişilerin sağlıklı bir çevrede yaşama hakkına ve mülkiyet hakkına zarar vermeyecek bir konumda bulunması gerektiği de açıktır.

Dosyanın incelenmesinden; Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin kendisine bağlı on iki ilçeye rehabilite hizmeti verdiği, sahipsiz hayvanlarla ilgili halktan gelen çok fazla şikayet üzerine geçici bakımevi yapılması gerektiği sonucuna varıldığı, belediye sınırları içinde çeşitli yerlerde bakımevi için uygun yer arandığı, bu arayışların sonucunda davacının taşınmazına yakın, Kandıra İlçesi, Sarıhocalar Mevkiinde ve Çevre ve Orman Bakanlığı Adapazarı Orman Bölge Müdürlüğü Orman İşletmesi sorumluluk alanında yer alan toplam 170.000,00 m2 yüzölçümlü alanın Orman ve Su İşleri Bakanlığı 1. Bölge Müdürlüğü'nün de uygun görüşüyle bakımevi yapımı için belirlenmesi üzerine söz konusu alana hayvan barınak yeri yapılmasına ilişkin 16.08.2012 tarih ve 12 Sayılı Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi kararının alındığı ve bu kararın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Aynı işlemin iptali istemiyle Sarışeyh köyü Muhtarlığı tarafından açılan Kocaeli 2. İdare Mahkemesi'nin E:2012/848 esasına kayıtlı davada yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen ve bakılmakta olan dosyada da bulunan 19.02.2013 tarihli raporda; köpeklerden insanlara doğrudan ya da dolaylı olarak bulaşabilen birkaç önemli hastalık olduğu, ancak köpeklerin rehabilitasyon merkezlerinde veteriner hekim kontrolünde iseler ve düzenli olarak aşıları ya da antiparaziter ilaçları uygulanıyorsa bu hastalıklara karşı korunma sağlanabileceği, belediyelerin Geçici Hayvan Barınakları ve Rehabilitasyon Merkezleri kurabileceği, sokak hayvanlarını uygun yöntemlerle toplayabileceği, bu merkezlerde numaralama, aşılama, kısırlaştırma gibi faaliyetlerde bulunabilecekleri, rehabilitasyon süresi tamamlanan hayvanların daha sonra alındıkları ortama yeniden bırakılacakları, belirtilen alanın İSKİ uzun mesafe koruma alanında kaldığı ( 2000 metre havza sınırı ), belediyece her ne kadar bu alana bakımevi yapılacağı belirtilmiş ise de, yapılmak istenenin aslında hayvanların ömrünün sonuna kadar yaşayacağı doğal yaşam parkı olduğu, bu parkların yasal dayanağının bulunmadığı; ayrıca ortaya çıkacak hayvan atıklarının yağmur, sel, vs. sebeplerle taşınarak içme suyu temin edilen kaynaklara ulaşmasının söz konusu olacağı, bu alanda hayvan atıklarının, kanal atıklarının ne şekilde toplanacağı, koku olayının ne şekilde çözümlenmiş olduğu, gürültü probleminin azaltılması için hangi tedbirlerin alındığı gibi konuların da dosyaya sunulmadığı, sonuç olarak, her ne kadar gerekli uygunluk izinleri alınmış olsa da, köpeklerin toplanıp, ömürlerinin sonuna kadar tutulacakları “Sokak Köpekleri için Doğal Yaşam Parkı” projesinin halen yürürlükteki yasalara aykırı olduğu, ancak adı geçen alana sokak hayvanlarının geçici rehabilitasyon hizmetlerinin görülebileceği Rehabilitasyon Merkezi'nin kurulabileceği görüş ve kanaati bildirilmiştir. Kocaeli 2. İdare Mahkemesi'nin anılan dosyasında bilirkişilerden ek rapor alınmasına karar verilmesi üzerine düzenlenen 08.07.2013 tarihli bilirkişi raporunda ise; "Geçici Bakımevi"nin hayvanların sahiplendirilinceye veya alındığı ortama geri bırakılıncaya kadar rehabilite edildiği ve bu süre içerisinde geçici olarak kaldıkları tesis olduğu, doğal yaşam parklarının ise belediyeler veya çeşitli kurumlar tarafından toplanan sokak köpeklerinin ömürlerinin sonuna kadar bırakıldığı alanlar olarak anlaşıldığı, davalı Büyükşehir Belediyesi tarafından yapımı planlanan Doğal Hayat Parkı'nın işleyişi hakkında dosyadan herhangi bir malumat edinilmediği, dolayısıyla, projenin bir Rehabilitasyon Merkezi statüsünde mi olduğu, yoksa yürürlükte olmayan Doğal Hayat Parkı statüsünde mi işletileceği konusunda, incelenen veriler ışığı altında bir yorumun mümkün gözükmediği, ancak dosya tümüyle incelendiğinde yapılması öngörülen projenin adının yürürlükteki kanun ve yönetmeliklerde zikredilen Hayvan Bakımevi veya Geçici Bakımevi değil, "Doğal Hayat Parkı" olduğunun görüldüğü,. ( Bkn. 16/10/2012 tarih ve 101746 Sayılı T.C. Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Sağlık ve Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı yazısı. ) ayrıca dosyada bulunan Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin ihale tabelasında işin adının "KBB Kandıra ilçesine sokak hayvanları bakım merkezi ve doğal yaşam alanı yapım işi" olarak belirtilmesi de yapılan işin doğal hayat parkı olduğunu gösterdiği, diğer yönden bakıldığında yapılacak "doğal hayat parkı"nda oluşacak köpek popülasyonun yoğunluğuna bağlı olarak Sarışeyh köylülerinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyeceği görüş ve kanaatine yer verildiği görülmektedir.

Olayda, Kocaeli 2. İdare Mahkemesi'nin anılan dosyasında yapılan ara kararlara cevaben davalı idarenin gönderdiği 2012/848 başlıklı yazıda, yıl boyunca rehabilitasyon hizmetinden yararlanacak hayvan sayısının kesin olarak belirlenebilmesinin mümkün olmadığı ancak tahminen 450 adet köpeğin barındırılacağı, rehabilite merkezinde hayvanların kalış süresinin ise hayvanın ihtiyacı olan tedavinin verilmesi ya da mağduriyetin ortadan kaldırılması ile belirleneceği, hayvanların tedavi ve rehabilite edildikten sonra doğal ortamlarına bırakılacaklarının belirtildiği; ayrıca yine aynı dosyada yer alan dava dilekçesinde, hayvan barınak yeri yapılması planlanan söz konusu alanın Sungurlu havzası içerisinde yer aldığı ve 2.derece koruma alanı kapsamında olduğunun ileri sürüldüğü görülmektedir.

Mahkemece, Kocaeli 2. İdare Mahkemesi'nin E:2012/848 esas sayılı dosyasına sunulan ve yukarıda yer verilen cevabi yazılar ve bilirkişi raporları dikkate alınarak söz konusu alana hayvan bakımevi yapılmasında hukuka aykırılık görülmemiş ise de, uyuşmazlık konusu yerin 170.000,00 m2 yüzölçümlü bir alan olarak seçildiği, ancak bu alanda yalnızca 450 köpeğin barınmasının öngörüldüğü, bu alanda yapılacak tesislerin neler olduğunun cevabi yazılarda bir paragraf içerisinde açıklandığı, projenin dosyaya sunulmamış olduğu, savunma dilekçesinde bakımevinin çevreye verebileceği olası zararları önlemek için gerekli tedbirlerin alınacağının belirtildiği ve fakat bu hususların ayrıntılı bir biçimde bilirkişilerce incelenmediği, yukarıda yer verilen bilirkişi raporlarında, yalnızca, ortaya çıkabileceği düşünülen olumsuzlukların idare tarafından alınacak tedbirlerle giderileceğinin belirtilmesiyle yetinildiği ama bilimsel ve teknik herhangi bir değerlendirmenin ortaya konulmamış olduğu, bütün tespitlerin söz konusu alana "doğal yaşam parkı" yapılmasının yasal dayanağının bulunmaması ve burada hayvanların uzun süre yaşamalarının bazı sakıncalar doğurabileceği kanaatinden hareketle yapıldığı; öte yandan, Kocaeli 2. İdare Mahkemesi'nin E:2012/848 esas sayılı dosyasının davacıları tarafından ileri sürülen bahse konu alanın koruma alanı içerisinde kaldığı yönündeki iddiası karşısında belirlenen alanın sit alanı içerisinde kalıp kalmadığı konusunda da tereddüt hasıl olduğu anlaşıldığından denetime elverişli olmayan bilirkişi raporlarına ve eksik incelemeye istinaden verilen temyize konu kararda hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Bu itibarla, yukarıda yer verilen açıklamalar dikkate alınarak yapılacak araştırma sonucunda ve mahallinde keşif bilirkişi incelemesi yapılmak suretiyle yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

SONUÇ : Açıklanan nedenlerle; Kocaeli 1. İdare Mahkemesi'nin temyize konu kararının BOZULMASINA, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 ( onbeş ) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 13.06.2019 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.