İDAREYE SUNULAN BİRİM FİYAT TEKLİF CETVELİNDE ARİTMETİK HATA VAR İSE TEKLİF DEĞERLENDİRME DIŞI BIRAKILIR
T.C.
DANIŞTAY
13. DAİRE
E. 2019/4251
K. 2020/97
T. 13.1.2020
İSTEMİN KONUSU : Ankara 23. İdare Mahkemesi'nin 07/11/2019 tarih ve E:2019/1670, K:2019/2789 Sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Karayolları Genel Müdürlüğü 11. Bölge Müdürlüğü'nce 17/06/2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen "Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü Sınırları Dahilindeki Yollarda Meydana Gelen Sel Tahribatının Onarılması" ihalesine ilişkin olarak davacılar tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusunun reddine dair 23/08/2019 tarih ve 2019/UY.II-1013 Sayılı Kamu İhale Kurulu ( Kurul ) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Ankara 23. İdare Mahkemesi'nce; ihaleyi gerçekleştiren idare tarafından hazırlanan birim fiyat hesap cetvelinde, 3. sırada yer alan KGM/2500 Sayılı iş kalemi ile 11. sırada yer alan KGM/21.014-15/K/Ö sayılı iş kaleminde miktarların sırasıyla 3,5 ve 706,58 olarak belirlendiği, davacılar tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinde, söz konusu miktarların sırasıyla 4 ve 707 olarak yazıldığı, öte yandan söz konusu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların sırasıyla 1.000,00-TL ve 3.100,00-TL olarak belirtilmesine karşın 3. sırada yer alan iş kalemi için bulunan toplam tutarın 3.500,00-TL ve 11. sırada yer alan iş kalemi için bulunan toplam tutarın ise 2.190.398,00-TL olarak hesaplandığı, davacılar tarafından verilen birim fiyat teklif cetvelinde 3 ve 11. sırada yer alan iş kalemleri için toplam tutarın yanlış hesaplandığı, öte yandan söz konusu kalemler için idarece belirlenen miktarların değiştirildiği, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olan bu yanlışlığın düzeltilmesi veya başka bir şekilde giderilmesi mümkün olmadığından dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, idarenin gönderdiği birim fiyat teklif cetvelindeki miktarların esas alındığı, söz konusu problemin MS Excel programından kaynaklandığı, teklifin esasını değiştirecek nitelikte bir hata olmadığı, söz konusu hatanın ihale komisyonunca re'sen düzeltilebileceği ve tekliflerinde aritmetik hata bulunmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
KARAR : İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Karayolları Genel Müdürlüğü 11. Bölge Müdürlüğü'nce 17/06/2019 tarihinde, "Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü Sınırları Dahilindeki Yollarda Meydana Gelen Sel Tahribatının Onarılması" ihalesi gerçekleştirilmiştir.
İhaleye iş ortaklığı olarak katılan davacı şirketlerin teklifi, ihale komisyonunca, ihale dokümanı içerisinde isteklilere verilen standart forma uygun olmadığı, 3. sırada yer alan KGM/2500 Sayılı iş kalemi ile 11. sırada yer alan KGM/21.014-15/K/Ö sayılı iş kaleminde miktarların sırasıyla 3,5 km ve 706,58 ton olarak belirlenmesine karşın, davacılar tarafından söz konusu miktarların esas alınmadığı, ayrıca, bu iki miktar ile tutarların çarpımında aritmetik hata yapıldığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmıştır.
Davacılar tarafından, tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması işleminin hukuka aykırı olduğundan bahisle 12/07/2019 tarihinde idareye şikâyet başvurusunda bulunulmuş ve söz konusu başvuru idarece 19/07/2019 tarihinde reddedilmiştir. Akabinde davacılar tarafından 23/07/2019 tarihinde itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuş ise de, bu başvuru Kamu İhale Kurulu'nca 23/08/2019 tarihinde reddedilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu'nun “Temel ilkeler” başlıklı 5. maddesinde, “İdareler, bu Kanun'a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” kuralına yer verilmiştir.
Aynı Kanun'un "Tekliflerin değerlendirilmesi" başlıklı 37. maddesinde, "İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hâle getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz. Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36. maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması hâlinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır." kuralı yer almaktadır.
Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliği'nin "Başvuru ve teklif mektuplarının şekli" başlıklı 54. maddesinde, " ( 1 ) Başvuru ve teklif mektupları bu Yönetmeliğin ekinde yer alan standart formlar esas alınarak hazırlanır. ( 2 ) Teklif mektubunun aşağıdaki şartları taşıması zorunludur: a ) Yazılı olması. b ) İhale dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi. c ) Teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması. Ç ) Üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması. d ) Türk vatandaşı gerçek kişilerin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, Türkiye'de faaliyet gösteren tüzel kişilerin vergi kimlik numarasının belirtilmesi. e ) Ad ve soyadı veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış olması. ( 3 ) Ortak girişim olarak teklif veren isteklilerin teklif mektuplarının, ortakların tamamı tarafından veya yetki verdikleri kişilerce imzalanması gerekir. ( 4 ) Konsorsiyumlarda, konsorsiyum ortakları teklif mektubunu işin uzmanlık gerektiren kısımları için teklif ettikleri bedeli ayrı ayrı yazmak suretiyle imzalarlar. Konsorsiyum ortaklarının işin uzmanlık gerektiren kısımları için teklif ettikleri bedellerin toplamı, konsorsiyumun toplam teklif bedelini oluşturur. ( 5 ) Teklif mektuplarının şekil ve içerik bakımından yukarıda belirtilen niteliklere ve teklif mektubu standart formuna uygun olmaması teklifin esasını değiştirecek nitelikte bir eksiklik olarak kabul edilir. Taşıması zorunlu hususlardan herhangi birini taşımayan teklif mektuplarının değiştirilmesi, düzeltilmesi veya eksikliklerinin giderilmesi gibi yollara başvurulamaz. Teklif mektubu usulüne uygun olmayan isteklinin teklifi değerlendirme dışı bırakılır." kuralına yer verilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği'nin "Aritmetik hata ve yuvarlama" başlıklı 16.5. maddesinde, "16.5.1. Birim fiyat teklif cetvelindeki çarpım ve toplamlarda hata olması durumunda aritmetik hata olduğu kabul edilecek ve teklif doğrudan değerlendirme dışı bırakılacaktır. Kısmi teklif verilmesine imkân tanınan ihalelerde, isteklinin aritmetik hata yapılan kısma ilişkin teklifi değerlendirme dışı bırakılarak, teklif verdiği diğer kısımlar üzerinden ihale sonuçlandırılacaktır." düzenlemesi yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
4734 Sayılı Kanun'un "Tekliflerin değerlendirilmesi" başlıklı 37. maddesine göre birim fiyat teklif cetvelinde aritmetik hata bulunan tekliflerin değerlendirme dışı bırakılacağı açık olup aritmetik hatadan ne anlaşılması gerektiğinin ortaya konulması gerekmektedir.
Aritmetik hata, idarece birim fiyat teklif cetvelinde belirtilen miktarlar ile isteklilerce teklif edilen birim fiyatın çarpımı ve daha sonra her bir iş kalemi bakımından bu çarpımlar sonucu oluşan rakamların toplamı sonucu ortaya çıkan aritmetik yanlışlıklardır. Yani, isteklilerin birim fiyat teklif cetvellerinde yaptıkları çarpım ve toplam hataları aritmetik hata olarak nitelendirilmektedir. Bu kapsamda, isteklilerce yapılan her aritmetik hata bir maddî hata olmakla birlikte, her maddî hata bir aritmetik hata değildir.
Îhaleyi gerçekleştiren idare tarafından hazırlanan birim fiyat teklif cetvelinin, üçüncü sırasında yer alan KGM/2500 Sayılı iş kalemi ile onbirinci sırasında yer alan KGM/21.014-15/K/Ö sayılı iş kaleminde, miktarların sırasıyla 3,5 km ve 706,58 ton olarak belirtilmesine karşın, davacılar tarafından hazırlanan birim fiyat teklif cetvelinde, miktarların sırasıyla 4 ve 707 olarak gösterildiği, öte yandan söz konusu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların 1.000,00-TL ve 3.100,00-TL olarak belirtildiği ve üçüncü sırada yer alan iş kalemi için bulunan toplam tutarın 3.500,00-TL, onbirinci sırada yer alan iş kalemi için bulunan toplam tutarın ise 2.190.398,00-TL olarak hesaplandığı anlaşılmaktadır.
Davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından verilen birim fiyat teklif cetveline göre, üçüncü sırada yer alan KGM/2500 Sayılı iş kalemi için toplam 3.500,00-TL hesaplandığı, 3.500,00-TL'nin teklif edilen 1.000-TL'ye bölünmesi üzerine miktar olarak 3,5 kilometrenin esas alındığı; onbirinci sırada yer alan KGM/21.014-15/K/Ö sayılı iş kalemi için ise, davacı tarafından hesaplanan 2.190.398,00-TL'nin teklif edilen 3.100-TL'ye bölünmesi üzerine miktar olarak 706,58 tonun esas alındığı ve bu miktarların idarece isteklilere gönderilen birim fiyat teklif cetvelinde belirtilen miktarlarla uyumlu olduğu görülmektedir.
Davacıların hazırladığı birim fiyat teklif cetvelinde, her ne kadar maddî bir hata söz konusu olsa da, birim fiyat teklif cetvelinin, idarenin isteklilere gönderdiği standart formda yer alan miktarlar esas alınarak hazırlandığı görüldüğünden, söz konusu birim fiyat teklif cetvelinde aritmetik hatanın söz konusu olmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu itibarla, davacılar tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinde maddî hata mevcut olmakla birlikte aritmetik hata bulunmadığından, tekliflerin değerlendirme dışı bırakılmasına dair dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.
SONUÇ : Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca Ankara 23. İdare Mahkemesi'nin 07/11/2019 tarih ve E:2019/1670, K:2019/2789 Sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVA KONUSU İŞLEMİN İPTALİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı 608,25-TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 1.700,00.-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın ve temyiz aşamasında kullanılmayan 73,10.-TL yürütmeyi durdurma harcının davacılara iadesine,
6. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
7. 2577 Sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının ( i ) bendi uyarınca kesin olarak ( karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere ), 13.01.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
