İŞÇİLİK ALACAKLARI - FAZLA ÇALIŞMA - İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMİ

T.C.

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

2017/16733 E.

2020/10793 K.

6.10.2020 T.

İŞÇİLİK ALACAKLARI ( Mahkemece Hükme Esas Alınan Bilirkişi Raporunda 12 Saat Çalışma 24 Saat Dinlenme Esasına Göre Çalışan Davacının Gündüz 11 Saati Aşan ve Gece 7,5 Saati Aşan Çalışmaları İçin Fazla Çalışma Hesabı Yapılmış İse de Hesaplama Sırasında Yasal Ara Dinlenme Sürelerinin Düşülmemesinin Hatalı Olduğu )

FAZLA ÇALIŞMA ( Dosyada Mevcut İmzasız Ücret Bordrolarının Bir Kısmında Fazla Çalışma Tahakkuku Bulunmakta Olup Bordrolardaki Tutarların Bankadan Ödenip Ödenmediği Mahkemece Araştırılmadığı/Mahkemece Gerekli Araştırma Yapılarak Tahakkukta Yer Alan Miktarların Karşılığı Davacının Banka Hesabına Ödenmiş İse Fazla Çalışma Hesabında Bu Tutarların Mahsubu Gerektiğinin Düşünülmesi Gereği )

ZAMANAŞIMI ( İşçilik Alacakları - Kısmi Olarak Açılan Davada Davacının 23.12.2015 Tarihli Islah Dilekçesinin Davalı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü Vekiline 25.12.2015 Tarihinde Tebliğ Edildiği Davalı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü Vekilinin 06.01.2016 Tarihli Dilekçesinde Yasal Süre İçinde Islaha Karşı Zamanaşımı Def'inde Bulunduğu Anlaşılmakla Mahkemece Davalı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü Yönünden Fazla Mesai Ücreti Alacağında Islaha Karşı İleri Sürülen Zamanaşımı Def'i Dikkate Alınmadan Hüküm Kurulmasının Hatalı Olduğu )

İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMİ ( Mahkemece Hüküm Altına Alınan Fazla Çalışma Ücreti Alacağının Brütten Nete Çevrilmesi Sırasında Gelir Vergisi ve Damga Vergisi Yanında % 14 Oranında Sosyal Güvenlik Kurumu İşçi Payı İle 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Uyarınca % 1 Oranında İşsizlik Sigortası Priminin de Düşülmesi Gerektiği )

HÜKMÜN AÇIK VE NET OLMASI ( Mahkemece Hüküm Fıkrasında Talep Konusu Alacaklardan Davalıların Müştereken ve Müteselsilen Sorumlu Olduğuna Karar Verilmesine Rağmen Harç Yargılama Giderleri ve Vekalet Ücretlerinde Hangi Davalının Ne Şekilde Sorumlu Olduğu Açıklanmadan "Davalıdan Alınarak" Şeklinde Hüküm Kurulmasının HMK 297/2. Maddesine Aykırı Olduğu )

HARÇLARIN KABUL VE REDDE GÖRE ORANLANMASI ( Mahkemece Yargılama Giderleri Kabul ve Red Durumuna Göre Oranlanırken Kural Olarak Harçlar Oranlamaya Tabi Olmadığından Harçların Diğer Yargılama Giderlerine Eklenerek Kabul/Redde Göre Oranlanmasının Usuleve Yasaya Aykırı Olduğu )

4857/m.32/8,63,68

6098/m.146,147

818/m.125

6100/m.297

ÖZET : Davacı vekili, müvekkilinin Ordu ilinde bulunan depoda güvenlik görevlisi olarak 19.07.2007-26.11.2010 ve 21.03.2012-31.12.2013 tarihleri arasında yaklaşık 4.5 yıl çalıştığını, iş akdinin Ordu'da ki deponun lağvedilmesi ile sonlandırıldığını ileri sürerek, kıdem, ihbar tazminatları ile fazla mesai ücreti ve ulusal bayram genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsilini istemiştir.

1-Somut uyuşmazlıkta; Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda, 12 saat çalışma, 24 saat dinlenme esasına göre çalışan davacının gündüz 11 saati aşan ve gece 7,5 saati aşan çalışmaları için fazla çalışma hesabı yapılmış ise de, hesaplama sırasında yasal ara dinlenme sürelerinin düşülmemesi hatalıdır.

2-Dosyada mevcut imzasız ücret bordrolarının bir kısmında fazla çalışma tahakkuku bulunmakta olup, bordrolardaki tutarların bankadan ödenip ödenmediği mahkemece araştırılmamıştır. Mahkemece gerekli araştırma yapılarak tahakkukta yer alan miktarların karşılığı davacının banka hesabına ödenmiş ise, fazla çalışma hesabında bu tutarların mahsubu gerektiğinin düşünülmemesi isabetsizdir.

3-Taraflar arasında, işçilik alacaklarının zamanaşımına uğrayıp uğramadığı konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır. Somut uyuşmazlıkta; kısmi olarak açılan davada, davacının 23.12.2015 tarihli ıslah dilekçesinin davalı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü vekiline 25.12.2015 tarihinde tebliğ edildiği, davalı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü vekilinin 06.01.2016 tarihli dilekçesinde yasal süre içinde ıslaha karşı zamanaşımı def'inde bulunduğu anlaşılmıştır. Mahkemece, davalı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü yönünden fazla mesai ücreti alacağında ıslaha karşı ileri sürülen zamanaşımı def'i dikkate alınmadan hüküm kurulması hatalıdır.

4-Mahkemece hüküm altına alınan fazla çalışma ücreti alacağının brütten nete çevrilmesi sırasında gelir vergisi ve damga vergisi yanında % 14 oranında Sosyal Güvenlik Kurumu işçi payı ile 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca % 1 oranında işsizlik sigortası priminin de düşülmesi gerektiğinin düşünülmemesi isabetsizdir.

5-Mahkemece, hüküm fıkrasında talep konusu alacaklardan davalıların müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğuna karar verilmesine rağmen harç, yargılama giderleri ve vekalet ücretlerinde hangi davalının ne şekilde sorumlu olduğu açıklanmadan, "davalıdan alınarak" şeklinde hüküm kurulması HMK'nın 297/2. maddesine aykırıdır.

6-Mahkemece yargılama giderleri kabul ve red durumuna göre oranlanırken kural olarak harçlar oranlamaya tabi olmadığından, harçların diğer yargılama giderlerine eklenerek kabul/redde göre oranlanması usule ve yasaya aykırıdır.

DAVA : Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalılar vekilleri tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı İsteminin Özeti:

Davacı vekili, müvekkilinin Ordu ilinde bulunan depoda güvenlik görevlisi olarak 19.07.2007-26.11.2010 ve 21.03.2012-31.12.2013 tarihleri arasında yaklaşık 4.5 yıl çalıştığını, iş akdinin Ordu'da ki deponun lağvedilmesi ile sonlandırıldığını ileri sürerek, kıdem, ihbar tazminatları ile fazla mesai ücreti ve ulusal bayram genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsilini istemiştir.

Davalı Cevabının Özeti:

Davalı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü vekili, Toprak Mahsulleri Ofisi Ordu Şube Müdürlüğü ile hizmet alımı yapılan özel güvenlik firmaları arasında ihbar tazminatı, izin ücreti vs hizmet alım giderleri arasında sayıldığını ve bu giderlerden güvenlik firmalarının sorumlu olduğunu, davacının diğer davalılarla belirli süreli iş sözleşmesinin olduğunu, diğer davalı firmaya Ordu Şube Müdürlüğü'nün kapatılacağının yazı ile bildirildiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.

Davalı ... Özel Güvenlik Danışmanlık Eğitim Alarm Cihazları ve Sistemleri Tic. Ltd. Şti. vekili, davacın imzalamış olduğu iş sözleşmesinde başka yerlerde çalışacağını kabul ettiğini davacıya hangi iş yerlerinde çalışacağına dair bildirim yapılmadığını davacının kendisine verilen süre içerisinde herhangi bir beyanda bulunmadığını için müvekkili şirket tarafından İş Yasası'nın kendisine tanımış olduğu hak doğrultusunda iş akdini haklı sebebe dayanarak haklı olarak fesih ettiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.

Mahkeme Kararının Özeti:

Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davalı işverenlerin iş sözleşmesini fesihte haksız olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Temyiz:

Kararı yasal süresi içinde davalılar vekilleri temyiz etmiştir.

Gerekçe:

1-)Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalıların aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

2-)İşçinin günlük iş süresi içinde kesintisiz olarak hiç ara vermeden çalışması beklenemez. Gün içinde işçinin yemek, çay, sigara gibi ihtiyaçlar sebebiyle ya da dinlenmek için belli bir zamana ihtiyacı vardır.

Ara dinlenme 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 68. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan hükümde ara dinlenme süresi, günlük çalışma süresine göre kademeli bir şekilde belirlenmiştir. Buna göre dört saat veya daha kısa süreli günlük çalışmalarda ara dinlenmesi en az onbeş dakika, dört saatten fazla ve yedibuçuk saatten az çalışmalar için en az yarım saat ve günlük yedibuçuk saati aşan çalışmalar bakımından ise en az bir saat ara dinlenmesi verilmelidir. Uygulamada yedibuçuk saatlik çalışma süresinin çok fazla aşıldığı günlük çalışma sürelerine de rastlanılmaktadır. İş Kanunu'nun 63. maddesi hükmüne göre, günlük çalışma süresi onbir saati aşamayacağından, 68. maddenin belirlediği yedibuçuk saati aşan çalışmalar yönünden en az bir saatlik ara dinlenmesi süresinin, günlük en çok onbir saate kadar olan çalışmalarla ilgili olduğu kabul edilmelidir. Başka bir anlatımla günde onbir saate kadar olan (on bir saat dahil) çalışmalar için ara dinlenmesi en az bir saat, onbir saatten fazla çalışmalarda ise en az birbuçuk saat olarak verilmelidir.

Somut uyuşmazlıkta; Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda, 12 saat çalışma, 24 saat dinlenme esasına göre çalışan davacının gündüz 11 saati aşan ve gece 7,5 saati aşan çalışmaları için fazla çalışma hesabı yapılmış ise de, yukarıdaki ilke kararda açıklandığı üzere hesaplama sırasında yasal ara dinlenme sürelerinin düşülmemesi hatalıdır.

3-)İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışmayı yazılı belge ile kanıtlaması gerekir.

İşçinin imzasını içermeyen bordrolarda fazla çalışma tahakkuku yer aldığında ve tahakkukta yer alan miktarların karşılığı banka hesabına ödendiğinde, tahakkuku aşan fazla çalışmalar her türlü delille ispatlanabilir. Tahakkuku aşan fazla çalışma hesaplandığında, bordrolarda yer alan fazla çalışma ödeme tutarları mahsup edilmelidir.

Somut uyuşmazlıkta; dosyada mevcut imzasız ücret bordrolarının bir kısmında fazla çalışma tahakkuku bulunmakta olup, bordrolardaki tutarların bankadan ödenip ödenmediği mahkemece araştırılmamıştır. Mahkemece gerekli araştırma yapılarak tahakkukta yer alan miktarların karşılığı davacının banka hesabına ödenmiş ise, fazla çalışma hesabında bu tutarların mahsubu gerektiğinin düşünülmemesi isabetsizdir.

4-)Taraflar arasında, işçilik alacaklarının zamanaşımına uğrayıp uğramadığı konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır.

Zamanaşımı, alacak hakkının belli bir süre kullanılmaması yüzünden dava edilebilme niteliğinden yoksun kalmasını ifade eder. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere zamanaşımı, alacak hakkını sona erdirmeyip sadece onu "eksik bir borç" haline dönüştürür ve "alacağın dava edilebilme özelliği"ni ortadan kaldırır.

Bu itibarla zamanaşımı savunması ileri sürüldüğünde, eğer savunma gerçekleşirse hakkın dava edilebilme niteliği ortadan kalkacağından, artık mahkemenin işin esasına girip onu incelemesi mümkün değildir.

Zamanaşımı, bir borcu doğuran, değiştiren ortadan kaldıran bir olgu olmayıp, salt doğmuş ve var olan bir hakkın istenmesini ortadan kaldıran bir savunma aracıdır. Bu bakımdan zamanaşımı alacağın varlığını değil, istenebilirliğini ortadan kaldırır. Bunun sonucu olarak da, yargılamayı yapan yargıç tarafından yürüttüğü görevinin bir gereği olarak kendiliğinden göz önünde tutulamaz. Borçlunun böyle bir olgunun var olduğunu, yasada öngörülen süre ve usul içinde ileri sürmesi zorunludur. Demek oluyor ki zamanaşımı, borcun doğumu ile ilgili olmayıp, istenmesini önleyen bir savunma olgusudur. Şu durumda zamanaşımı, savunması ileri sürülmedikçe, istemin konusu olan hakkın var olduğu ve kabulüne karar verilmesinde hukuksal ve yasal bir engel bulunmamaktadır.

Hemen belirtmelidir ki, gerek İş Kanunu'nda, gerekse Borçlar Kanunu'nda, kıdem ve ihbar tazminatı alacakları için özel bir zamanaşımı süresi öngörülmemiştir.

Uygulama ve öğretide kıdem tazminatı ve ihbar tazminatına ilişkin davalar, hakkın doğumundan itibaren, eski 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun 125. maddesi uyarınca on yıllık zamanaşımına tabi tutulmuştur. 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren yeni 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 146. maddesinde de genel zamanaşımı 10 yıl olarak belirlenmiştir.

Tazminat niteliğinde olmaları nedeni ile sendikal tazminat, kötüniyet tazminatı, işe başlatmama tazminatı, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun; 5. maddesindeki eşit işlem borcuna aykırılık nedeni ile tazminat, 26/2 maddesindeki maddi ve manevi tazminat, 28. maddedeki belgenin zamanında verilmemesinden kaynaklanan tazminat, 31/son maddesi uyarınca askerlik sonrası işe almama nedeni ile öngörülen tazminat istekleri on yıllık zamanaşımına tabidir.

Bu noktada, zamanaşımı başlangıcına esas alınan kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı hakkının doğumu ise, işçi açısından hizmet aktinin feshedildiği tarihtir.

Zamanaşımı, harekete geçememek, istemde bulunamamak durumunda bulunan kimsenin aleyhine işlemez. Bir hakkın, bu bağlamda ödence isteminin doğmadığı bir tarihte, zamanaşımının başlatılması hakkın istenmesini ve elde edilmesini güçleştirir, hatta olanaksız kılar.

İşveren ve işçi arasındaki hukuki ilişki iş sözleşmesine dayanmaktadır. İşçinin sözleşmeye aykırı şekilde işverene zarar vermesi halinde, işverenin zararının tazmini amacı ile açacağı dava da tazminat niteliğinde olduğundan on yıllık zaman aşımına tabidir.

4857 Sayılı Kanun'dan daha önce yürürlükte bulunan 1475 Sayılı Yasada ücret alacaklarıyla ilgili olarak özel bir zamanaşımı süresi öngörülmediği halde, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 32/8 maddesinde, işçi ücretinin beş yıllık özel bir zamanaşımı süresine tabi olduğu açıkça belirtilmiştir. Ancak bu Kanundan önce tazminat niteliğinde olmayan, ücret niteliği ağır basan işçilik alacakları ise 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun 126/1 maddesi uyarınca beş yıllık zamanaşımına tabidir. 01.06.2012 tarihinden sonra yürürlüğe giren 6098 Sayılı TBK.'un 147. maddesi ise ücret gibi dönemsel nitelikte ödenen alacakların beş yıllık zamanaşımına tabi olacağını belirtmiştir.

Kanundaki zamanaşımı süreleri, 6098 Sayılı TBK'nın 148. maddesi gereğince tarafların iradeleri ile değiştirilemez.

İş sözleşmesi devam ederken kullanılması gereken ve iş sözleşmesinin feshi ile alacak niteliği doğan yıllık izin ücreti alacağının zamanaşımı süresinin fesih tarihinden başlatılması gerekir (HGK. 05.07.2000 gün ve 2000/9-1079 E, 2000/1103 K).

Sözleşmeden doğan alacaklarda, zamanaşımı alacağın muaccel olduğu tarihten başlar. (TBK. m. 149(818.BK.128). Türk Borçlar Kanunu'nun 117. maddesi uyarınca, borcun muaccel olması, ifa zamanının gelmiş olmasını ifade eder. Borcun ifası henüz istenemiyorsa muaccel bir borçtan da söz edilemez.

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 151. maddesinde zamanaşımının nasıl hesaplanacağı belirtilmiştir. Bu maddenin birinci fıkrası, zamanaşımının alacağın muaccel olduğu anda başlayacağı kuralını getirmiştir(818 Sayılı BK.128). Aynı yönde düzenleme 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 151. maddesinde yer almaktadır.

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 152. maddesi gereğince, asıl alacak zaman aşımına uğradığında faiz ve diğer ek haklar da zamanaşımına, uğrar. Diğer bir deyişle faiz alacağı asıl alacağın tabi olduğu zamanaşımına tabi olur(818 Sayılı BK.131).

Türk Borçlar Kanunu'nun 154. maddesi (818 Sayılı BK 133/2) uyarınca, alacaklının dava açmasıyla zamanaşımı kesilir. Ancak zaman aşımının kesilmesi sadece dava konusu alacak için söz konusudur.

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 153/4 maddesinde “Hizmet ilişkisi süresince, ev hizmetlilerinin onları çalıştıranlardan olan alacakları için" zamanaşımının işlemeyeceği ve duracağı belirtilmiştir. Bu maddenin iş sözleşmesiyle bağlı her kişiye uygulanması olanağı bulunmamaktadır. Hizmetçiden kastedilen, kendisine ev işleri için ücret ödenen, iş sahibiyle aynı evde yatıp kalkan, aileden biriymiş gibi ev halkı ile sıkı ilişkileri olan kimsedir(818 Sayılı BK. Mad.132).

6098 Sayılı TBK 154. Maddesinde (818 Sayılı BK. 133) zamanaşımını kesen nedenler gösterilmiştir. Bunlardan borçlunun borcunu ikrar etmesi (alacağı tanıması), zamanaşımını kesen nedenlerden biridir. Borcun tanınması, tek yanlı bir irade bildirimi olup; borçlunun, kendi borcunun devam etmekte olduğunu kabul anlamındadır. Borç ikrarının sonuç doğurabilmesi için, eylem yeteneğine ve malları üzerinde tasarruf yetkisine sahip olan borçlunun veya yetkili kıldığı vekilinin, bu iradeyi alacaklıya yöneltmiş bulunması ve ayrıca zamanaşımı süresinin dolmamış olması gerekir. Gerçekte de borç ikrarı, ancak, işlemekte olan zamanaşımını keser; farklı anlatımla zamanaşımı süresinin tamamlanmasından sonraki borç ikrarının kesme yönünden bir sonuç doğurmayacağından kuşku ve duraksamaya yer olmamalıdır.

Aynı maddenin 2. fıkrası uyarınca, dava açılması veya icra takibi yapılması zamanaşımını kesen nedenlerdendir. Kanun'un 156. maddesi ise, zamanaşımının kesilmesi halinde yeni bir sürenin işlemesi gerektiğini açıkça belirtmiştir. Madde açıkça düzenlemediğinden ihtiyati tedbir istemi ile mahkemeye başvurma veya işçilik alacaklarının tespiti ve ödenmesi için Bölge Çalışma İş Müfettişliğine şikâyette bulunma zamanaşımını kesen nedenler olarak kabul edilemez. Ancak işverenin, şikâyet üzerine Bölge Çalışma Müdürlüğünde alacağı ikrar etmesi, zamanaşımını keser.

Uygulamada, fazlaya ilişkin hakların saklı tutulması, dava açma tekniği bakımından, tümü ihlal ya da inkâr olunan hakkın ancak bir bölümünün dava edilmesi, diğer bölümüne ait dava ve talep hakkının bazı nedenlerle geleceğe bırakılması anlamına gelir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca benimsenmiş ilkeye göre, kısmi davada fazlaya ilişkin hakların saklı tutulmuş olması, saklı tutulan kesim için zamanaşımını kesmez, zamanaşımı, alacağın yalnız kısmi dava konusu yapılan miktar için kesilir.

Zamanaşımı, dava devam ederken iki tarafın yargılamaya ilişkin her işleminden ve hâkimin her emir ve hükmünden itibaren yeniden işlemeye başlar ve kesilmeden itibaren yeni bir süre işler.

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 155. maddesi hükmü, "Zamanaşımı müteselsil borçlulardan veya bölünemeyen borcun borçlularından birine karşı kesilince, diğerlerine karşı da kesilmiş olur." kuralını içermektedir. Bu maddeye göre, müteselsil borçlulardan birine karşı zamanaşımının kesilmesi diğer müteselsil borçlulara karşı da zamanaşımını keser. (818 Sayılı BK. Mad.134)

Türk Borçlar Kanunu'nun 160. maddesinde (818 Sayılı BK 139), zamanaşımından feragat düzenlenmiştir. Anılan maddeye göre, borçlunun zamanaşımı defini ileri sürme hakkından önceden feragati geçersizdir. Önceden feragatten amaç, sözleşme yapılmadan önce veya yapılırken vaki feragattir. Oysa daha sonra vazgeçmenin geçersiz sayılacağına ilişkin yasada herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. O nedenle borç zamanaşımına uğradıktan sonra borçlu zamanaşımı defini ileri sürmekten feragat edebilir. Zira, burada doğmuş bir defi hakkından feragat söz konusudur ve hukuken geçerlidir. Bu feragat; borçlunun, ileride dava açılması halinde zamanaşımı definde bulunmayacağını karşılıklı olarak yapılan feragat anlaşmasıyla veya tek yanlı iradesini açıkça bildirmesiyle veyahut bu anlama gelecek iradeye delalet edecek bir işlem yapmasıyla mümkün olabileceği gibi, açılmış bir davada zamanaşımı definde bulunmamasıyla veya defi geri almasıyla da mümkündür.

5521 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 7. maddesinde, iş mahkemelerinde sözlü yargılama usulü uygulanır. Ancak 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 447. maddesiyle sözlü yargılama usulü kaldırılmış, aynı Yasanın 316 ve devamı maddeleri gereğince iş davaları için basit yargılama usulü benimsenmiştir.

Sözlü yargılama usulünün uygulandığı dönemde zamanaşımı def'i ilk oturuma kadar ve en geç ilk oturumda yapılabilir. Ancak 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun yürürlükte olduğu dönemde 319. madde hükmü uyarınca savunmanın değiştirilmesi yasağı cevap dilekçesinin verilmesiyle başlayacağından, zamanaşımı defi cevap dilekçesi ile ileri sürülmelidir. 01.10.2011 tarihinden sonraki dönemde ilk oturuma kadar zamanaşımı definin iler sürülmesi ve hatta ilk oturumda sözlü olarak bildirilmesi mümkün değildir.

Dava konusunun ıslah yoluyla arttırılması durumunda, 1086 Sayılı HUMK hükümlerinin uygulandığı dönemde, ıslah dilekçesinin tebliğini izleyen ilk oturuma kadar ya da ilk oturumda yapılan zamanaşımı defi de ıslaha konu alacaklar yönünden hüküm ifade eder. Ancak Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun yürürlüğe girdiği 01.10.2011 tarihinden sonraki uygulamada, 317/2 ve 319. maddeler uyarınca ıslah dilekçesinin davalı tarafa tebliği üzerine iki haftalık süre içinde ıslaha konu kısımlar için zamanaşımı definde bulunulabileceği kabul edilmelidir.

Cevap dilekçesinde zamanaşımı defi ileri sürülmemiş ya da süresi içince cevap dilekçesi verilmemişse ilerleyen aşamalarda 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 141/2 maddesi uyarınca zamanaşımı defi davacının açık muvafakati ile yapılabilir.

1086 Sayılı HUMK yürürlükte iken süre geçtikten sonra yapılan zamanaşımı define davacı taraf süre yönünden hemen ve açıkça karşı çıkmamışsa (suskun kalınmışsa) zamanaşımı defi geçerli sayılmakta iken, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun uygulandığı dönemde süre geçtikten sonra yapılan zamanaşımı definin geçerli sayılabilmesi için davacının açıkça muvafakat etmesi gerekir. Başka bir anlatımla 01.10.2011 tarihinden sonraki uygulamalar bakımından süre geçtikten sonra ileri sürülen zamanaşımı define davacı taraf muvafakat etmez ise zamanaşımı defi dikkate alınmaz.

Zamanaşımı definin cevap dilekçesinin ıslahı yoluyla ileri sürülmesi de mümkündür (Yargıtay HGK. 04.06.2011 gün 2010/ 9-629 E. 2011/ 70. K.).

Somut uyuşmazlıkta; kısmi olarak açılan davada, davacının 23.12.2015 tarihli ıslah dilekçesinin davalı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü vekiline 25.12.2015 tarihinde tebliğ edildiği, davalı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü vekilinin 06.01.2016 tarihli dilekçesinde yasal süre içinde ıslaha karşı zamanaşımı def'inde bulunduğu anlaşılmıştır. Mahkemece, davalı Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü yönünden fazla mesai ücreti alacağında ıslaha karşı ileri sürülen zamanaşımı def'i dikkate alınmadan hüküm kurulması hatalıdır.

5-)Mahkemece hüküm altına alınan fazla çalışma ücreti alacağının brütten nete çevrilmesi sırasında gelir vergisi ve damga vergisi yanında % 14 oranında Sosyal Güvenlik Kurumu işçi payı ile 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca % 1 oranında işsizlik sigortası priminin de düşülmesi gerektiğinin düşünülmemesi isabetsizdir.

6-)Mahkemece, hüküm fıkrasında talep konusu alacaklardan davalıların müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğuna karar verilmesine rağmen harç, yargılama giderleri ve vekalet ücretlerinde hangi davalının ne şekilde sorumlu olduğu açıklanmadan, "davalıdan alınarak" şeklinde hüküm kurulması HMK'nın 297/2. maddesine aykırıdır.

7-)Mahkemece yargılama giderleri kabul ve red durumuna göre oranlanırken kural olarak harçlar oranlamaya tabi olmadığından, harçların diğer yargılama giderlerine eklenerek kabul/redde göre oranlanması usule ve yasaya aykırıdır.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, 06.10.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.