İŞÇİLİK ALACAKLARININ TAHSİLİ İSTEMİ - DOĞRULUK VE BAĞLILIĞA UYMAYAN DAVRANIŞ

T.C.
YARGITAY
HUKUK GENEL KURULU
2018/9-1062 E.
2021/1095 T.
28.9.2021 K.

İŞÇİLİK ALACAKLARININ TAHSİLİ İSTEMİ ( Davacının Arızalı Telefon Hatlarının Yenileri ile Değiştirilmesi İçin Verilen Telefon Hatlarından Birini Değişim İşleminden Sonra Davalı İşverene Teslim Etmeyip Bu Telefon Hattı ile Özel Görüşmeler Yaptığının Tespit Edildiği - Davalı İşverene Ait Olan ve Kullanması İçin Davacıya Verilmeyen Telefon Hattının Davalı İşveren Tarafından Tespit Edilene Kadar Davacı Tarafından Kullanılmasının Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Davranış Niteliğinde Olduğu/Davalı Tarafından İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshedildiğinin Kabulü Gerektiği )

DOĞRULUK VE BAĞLILIĞA UYMAYAN DAVRANIŞ ( Davacının Davalı İşverenin İzni Olmadan Makineye Takılı Telefon Hattını Alarak Kullandığı - Mobil İletişim Kullanım Ücreti Detayları ile Abonelik ve Adres Bilgilerinin Araştırılmasına İlişkin Yazı Cevaplarının İncelenmesinden Bahsi Geçen Telefon Hattı ile Görüşme Yapılan Kişilerin Davacının Akrabaları Olduğunun Anlaşıldığı/Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Davranış Nedeniyle İş Sözleşmesinin Davalı İşveren Tarafından Haklı Nedenle Feshedildiği )

KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI ( Davacının Davalı İşverenin İzni Olmadan Makineye Takılı Telefon Hattını Alarak Kullandığı - Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Davranış Nedeniyle İş Sözleşmesinin Davalı İşveren Tarafından Haklı Nedenle Feshedildiği/Davacının Kıdem ve İhbar Tazminatlarına İlişkin Talebinin Reddine Karar Verilmesi Gerekirken Yanılgılı Değerlendirme ile Kabulünün Doğru Olmadığı )

4857/m.25/II-e

ÖZET : Dava, işçilik alacaklarının tahsili istemine ilişkindir.

Davacının davalı işverenin izni olmadan makineye takılı telefon hattını alarak kullandığı yaptığı açıktır. Dosya kapsamında bulunan mobil iletişim kullanım ücreti detayları ile abonelik ve adres bilgilerinin araştırılmasına ilişkin yazı cevaplarının incelenmesinden bahsi geçen telefon hattı ile görüşme yapılan kişilerin davacının akrabaları olduğu anlaşılmaktadır. Bu itibarla, davalı işverene ait olan ve kullanması için davacıya verilmeyen telefon hattının davalı işveren tarafından tespit edilene kadar davacı tarafından kullanılması doğruluk ve bağlılığa uymayan bir davranış niteliğinde olduğundan davalı işveren tarafından haklı nedenle feshedildiği kuşkusuzdur. Hâl böyle olunca, belirtilen maddi ve hukukî olgular gözetilerek davacının kıdem ve ihbar tazminatlarına ilişkin talebinin reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile kabulü doğru olmamıştır.

DAVA : 1. Taraflar arasındaki “işçilik alacağı” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İstanbul 17. İş Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne ilişkin karar davalı ... İçecek ve Yiyecek Sist. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından yapılan inceleme sonunda bozulmuş, mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.

2. Direnme kararı davalı ... İçecek ve Yiyecek Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmiştir.

3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

KARAR : I. YARGILAMA SÜRECİ

Davacı İstemi:

4. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 18.03.1998-11.10.2013 tarihleri arasında içecek operatörü olarak çalıştığını, davalıların Borsa İstanbul A.Ş.'nin içecek otomatlarının işletilmesini üstlendiğini, iş sözleşmesinin haklı neden bulunmaksızın feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin, ücret ve fazla çalışma ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı Cevabı:

5. Davalı ... İçecek ve Yiyecek Sist. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkiline ait şirkette 01.04.2013-14.10.2013 tarihleri arasında çalıştığını, 10.10.2013 tarihinde işyerinde bulunan otomatlardaki data hattını şahsi işlerinde kullandığının tespit edilmesi üzerine 14.10.2013 tarihinde 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinin II. bendinin (e) alt bendi gereğince iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini, müvekkili ile diğer davalılar arasında hiçbir bağ bulunmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.

Mahkeme Kararı:

6. İstanbul 17. İş Mahkemesi'nin 09.06.2015 tarihli ve 2013/968 E., 2015/660 K. sayılı kararı ile; davacının 15 yıl 6 ay 23 gün çalışma süresinin bulunduğu, davacı dâhil davalı ...deki tüm çalışanların iş sözleşmelerinin ve şirketin tüm mal varlığının 31.03.2013 tarihinde davalı ... İçecek ve Yiyecek Sist. Ltd. Şti.'ye devredildiği, davacının cep telefonu ile görüşmeler yapması ve interneti kullanması nedeniyle iş sözleşmesinin feshedildiği, davalı tarafça davacının bahsi geçen data hattından yaptığı görüşmelerin acil durumlarda yapılıp yapılmadığı veya iş ile ilgili görüşmeler olup olmadığı konusunda ikna edici bir delil sunulmadığı, bu nedenle feshin geçerli nedene dayandığının kabulü gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Özel Daire Bozma Kararı:

7. İstanbul 17. İş Mahkemesi'nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... İçecek ve Yiyecek Ltd. Şti. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

8. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 13.09.2017 tarihli ve 2017/22743 E., 2017/13282 K. sayılı kararı ile; davalı ... İçecek ve Yiyecek Ltd. Şti. vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra “…2-…Somut uyuşmazlıkta, Mahkemece davacının işyerindeki otomat makinelerinin içinde bulunan hattı alarak özel görüşmeler yaptığının tespit edildiği, davacının bu şekilde işverenin güvenini kötüye kullandığı, doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışı nedeniyle işveren tarafından iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiği anlaşıldığından kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı talebinin reddi gerekirken kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” gerekçesiyle karar bozulmuştur.

Direnme Kararı :

9. İstanbul 17. İş Mahkemesi'nin 06.03.2018 tarihli ve 2017/940 E., 2018/173 K. sayılı kararı ile; önceki gerekçeye ilaveten çalışma süresi dikkate alındığında davacının fesih nedeni olarak gösterilen eylemlerine ilişkin hakkında disiplin soruşturması yapılmadan, başka alternatiflerin değerlendirilmeden yapılan feshin haklı nedene dayanmadığı, davalı işverenin davacıya disiplin cezası verebilecek veya geçerli nedenle iş sözleşmesinin feshedilebilecekken iş sözleşmesinin haklı nedenle feshetmesinin yasaya ve hakkaniyete uygun olmadığı, yapılan feshin geçerli nedene dayandığı kanaatine varıldığı gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.

Direnme Kararının Temyizi:

10. Direnme kararı süresi içinde davalı ... İçecek ve Yiyecek Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK

11. Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olayda, davalı işveren tarafından yapılan feshin haklı nedene dayanıp dayanmadığı, buradan varılacak sonuca göre davacının kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanıp kazanamayacağı noktasında toplanmaktadır.

III. GEREKÇE

12. İş sözleşmesini sona erdiren en önemli sebeplerden biri fesihtir. Fesih, sürekli (belirli ya da belirsiz süreli) iş sözleşmesini derhal veya belirli bir sürenin geçmesi ile sona erdiren, tek taraflı ve karşı tarafa ulaşması gerekli bozucu yenilik doğuran bir haktır. Dolayısıyla fesih karşı tarafa ulaştığı andan itibaren hüküm ve sonuçlarını doğuran, karşı tarafın kabulünü gerektirmeyen bir irade açıklamasıdır (Senyen Kaplan, E. Tuncay: Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Haksız Feshinin Hüküm ve Sonuçları, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2016, Sayı: 36, s. 23).

13. İş sözleşmesi işçi ile işveren arasında kurulan ve her iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme olup, işçi ile işveren arasında karşılıklı güvene dayanan kişisel ve sürekli bir ilişki yaratır. Bu nedenle işçi veya işveren taraflarından birinin davranışı ile bu güveni sarsması hâlinde güveni sarsılan tarafın objektif iyi niyet kurallarına göre artık bu ilişkiyi sürdürmesinin kendisinden beklenemeyeceği durumlarda iş sözleşmesi ile bağlı kalamayacağı gerçeğinden hareket eden kanun koyucu, yaptığı düzenleme ile taraflara iş sözleşmesini haklı nedenle tazminatsız fesih hakkı tanımıştır.

14. Hukukumuzda "olağanüstü fesih", "bildirimsiz fesih", "süresiz fesih", "önelsiz fesih", "derhal fesih", "muhik sebeple fesih" gibi terimlerle ifade edilen haklı nedenle fesih Türk Borçlar K. madde 435, İş K. madde 24 ve 25; Deniz İş K. madde 14, 16; Basın İş K. madde 11'de düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu nedenle, haklı nedenle fesih kanunla tanınmış bir haktır. Bir tarafın işte bu haklı nedenle fesih hakkına dayanarak, karşı tarafa yöneltilmesi gereken irade beyanıyla iş sözleşmesine geçmişe etkili olmaksızın derhal son vermesi, haklı nedenle fesih olarak tanımlanmaktadır. Bu itibarla İş Kanunu, haklı nedenle fesih hakkını "Haklı nedenle derhal fesih" başlığı altında düzenlemektedir (Mollamahmutoğlu Hamdi./ Astarlı, Muhittin / Baysal Ulaş : İş Hukuku, 6. Bası, Ankara 2014, s. 794).

15. 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 24 ve 25. maddeleri, iş sözleşmesinin işçi ve işveren tarafından haklı nedenle derhal fesih hâllerini düzenlemektedir.

16. 4857 Sayılı İş Kanunu'nun “İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı” başlıklı 25. maddesi “Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

…

II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a-)İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.

b-)İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması.

c-) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

d-)İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması

e-)İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

f-)İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.

g-)İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.

h-)İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

ı)İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

…

İşçi feshin yukarıdaki bentlerde öngörülen sebeplere uygun olmadığı iddiası ile 18, 20 ve 21. madde hükümleri çerçevesinde yargı yoluna başvurabilir.” şeklinde düzenlenmiştir.

17. 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinin (II) numaralı bendinde, ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan hâller sıralanmış ve belirtilen durumlar ile benzerlerinin varlığı hâlinde, işverenin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih imkânının olduğu açıklanmıştır.

18. Somut olayda, davacının, sorumlu olduğu otomat makinelerinin içindeki arızalı telefon hatlarının yeni telefon hatları ile değiştirilmesi için verilen telefon hatlarından birini, değişim işleminden sonra davalı işverene teslim etmeyip bu telefon hattı ile özel görüşmeler yaptığının tespit edildiği gerekçesiyle iş sözleşmesi İş Kanunu'nun 25. maddesinin II. bendinin (e) alt bendi gereğince feshedilmiştir.

19. Davalı işyerinde çalışan işçiler ..., ....ve... tarafından imzalanan olay tespit tutanağında, arızalı telefon hatlarının değiştirilmesi için yeni telefon hatlarının davacıya teslim edildiği ancak değişim işleminden sonra davacının bir telefon hattını iade etmeyerek kullandığının tespit edildiği ve davacının bahsi geçen telefon hattını kullanması nedeniyle 1.000TL ödeme yapıldığı, bu şekilde işverenin zarara uğratıldığı belirtilmiştir.

20. Yargılama sırasında dinlenilen davalı tanığı ..., davacı ile birlikte ...'ın yanına gittiklerinde operasyon yöneticisi ...'ın isteği üzerine telefonla bazı numaraları aradığını, ... yanlarından ayrıldıktan sonra davacının telefonla aranan numaralardan birinin kardeşine ait olduğunu, panik yaptığından ...'a söyleyemediğini ifade ettiğini beyan etmiş; davalı vekili ... ise, olay tespit tutanağı içeriği doğrultusunda beyanda bulunarak davacının işverene ait telefon hattını izinsiz kullandığını tespit ettiklerini ifade etmiştir,

21. Dosya kapsamında bulunan mobil iletişim kullanım ücreti detayları ile abonelik ve adres bilgilerinin araştırılmasına ilişkin yazı cevaplarının incelenmesinden bahsi geçen telefon hattı ile görüşme yapılan kişilerin davacının akrabaları olduğu anlaşılmaktadır.

22. Bu itibarla, davacının davalı işverenin izni olmadan makineye takılı telefon hattını alarak kullandığı yaptığı açıktır.

23. Bu durumda davalı işverene ait olan ve kullanması için davacıya verilmeyen telefon hattının davalı işveren tarafından tespit edilene kadar davacı tarafından kullanılması doğruluk ve bağlılığa uymayan bir davranış niteliğinde olduğundan davalı işveren tarafından haklı nedenle feshedildiği kuşkusuzdur.

24. Hâl böyle olunca, belirtilen maddi ve hukukî olgular gözetilerek davacının kıdem ve ihbar tazminatlarına ilişkin talebinin reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile kabulü doğru olmamıştır.

25. Açıklanan nedenlerle, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

26. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ : Açıklanan nedenlerle;

Davalı ... İçecek ve Yiyecek Sist. Ltd. Şti. vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan 1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,

... hâlinde temyiz peşin harcının davalı ... İçecek ve Yiyecek Sist. Ltd. Şti.'ye geri verilmesine,

Karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 28.09.2021 tarihinde oybirliği ile kesin olarak karar verildi.