KATI ATIK TOPLAMA VE TAŞIMA ÜCRETİNE İLİŞKİN BELEDİYE MECLİSİ KARARININ İPTALİ İSTEMİ - KATI ATIK BEDELİNDE YETKİ

T.C.
DANIŞTAY
6. DAİRE
2021/210 E.
2021/4151 K.
18.3.2021 T.

KATI ATIK TOPLAMA VE TAŞIMA ÜCRETİNE İLİŞKİN BELEDİYE MECLİSİ KARARININ İPTALİ İSTEMİ ( Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücretinin İlçe Belediyesince Sınırlarında Bulunan Fabrikalar Yönünden Revize Edildiği ve Büyükşehir Belediye Meclisince Kararın Onaylandığı - Katı Atık Hizmet Bedeline İlişkin Ücret Tarifesini Belirleme Yetkisine Büyükşehir Belediyesinin Sahip Olup Onaylanarak Yürürlüğe Giren Kararın Hukuka Uygun Olduğu/Tarifenin Tüm Unsurlarıyla Büyükşehir Belediyesince Belirlenmemesi Nedeniyle Verilen İptal Kararının Bozulması Gerektiği )

KATI ATIK BEDELİNDE YETKİ ( 5216 SK Md. 7 ve 2872 SK Md. 11 Gereği Katı Atık Hizmet Bedeline İlişkin Ücret Tarifesini Belirleme Yetkisinin Büyükşehir Belediyesinde Olduğu - Çerkezköy Belediye Başkanlığınca Fabrikalar Yönünden Revize Edilen Katı Atık Ücret Tarifesinin Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisince Onaylanarak Yürürlüğe Girmesinde Herhangi Bir Hukuka Aykırılık Bulunmadığı )

BÜYÜKŞEHİR VE İLÇE BELEDİYELERİNİN GÖREV VE SORUMLULUKLARI ( Katı Atık Ücretlerine İlişkin Tarifenin Belirlenip Tahsil Edilmesine Kadarki Süreçte Büyükşehir Belediyelerinin Yetkili ve Sorumlu Olduğundan Tarifeyi Tüm Unsurlarıyla Kendisi Belirlemediği Gerekçesiyle Büyükşehir Belediye Meclis Kararının İptal Edildiği - 5216 SK Md. 7 ve 2872 SK Md. 11 Gereği Ücret Tarifesini Belirleme Yetkisine Sahip Büyükşehir Belediyesinin İlçe Belediye Meclisi Kararı Onaylayarak Yeni Ücreti Yürürlüğe Koymasının Hukuka Uygun Olduğu )

5216/m.7

2872/m.11

ÖZET : Dava, Çerkezköy belediye sınırlarındaki fabrikalar için 12 TL olarak belirlenen katı atık toplama ve taşıma ücretinin, Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile 01.08.2018 tarihinden itibaren 8 TL olarak belirlenmesine dair kısmının iptaline ilişkindir.

5216 Sayılı Kanunun 7. Maddesi ve 2872 Sayılı Kanun'un 11. Maddesi uyarınca katı atık hizmet bedeline ilişkin ücret tarifesini belirleme yetkisine sahip olan Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisince onaylanmak suretiyle uygulamaya konulan dava konusu Meclis Kararında yetki yönünden hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Bu nedenle katı atık ücretlerine ilişkin tarifenin belirlenmesinden bedellerin abonelerden tahsil edilmesine kadarki süreçte Büyükşehir Belediyelerinin yetkili ve sorumlu olduğu ve dava konusu tarifeyi tüm unsurlarıyla kendisi belirlemeyen Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisi kararının iptaline karar verilmesinde hukuka uyarlık bulunmamakta olup yerel mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi kararının bozulması gerekmiştir.

İSTEMİN KONUSU : İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 6. İdari Dava Dairesince verilen 26/10/2020 tarih ve E:2020/155, K:2020/1181 Sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: Çerkezköy Belediyesi sınırlarında bulunan fabrikalar için 12 TL olarak belirlenen 2018 yılı katı atık toplama ve taşıma ücretinin, 12/07/2018 tarih ve 865 Sayılı Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile 01/08/2018 tarihinden itibaren 8 TL olarak belirlenmesine ilişkin kısmının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Tekirdağ 1. İdare Mahkemesince verilen 28/11/2019 tarih ve E:2019/199, K:2019/1158 Sayılı kararda; katı atıkların toplanması ve taşınması aşamalarının da dahil olduğu katı atıkların bertaraf sürecine ilişkin giderlerin içinde yer aldığı toplam maliyet unsurlarına göre belirlenecek ücretin, 2872 Sayılı Kanun'un 11/11. maddesi ve 5216 Sayılı Kanun'un 7/1-i maddesi gereğince Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisi'nce belirlenmesi gerekirken İlçe Belediyesince toplama ve taşıma maliyet unsurları dikkate alınarak hazırlanmış tarifenin Tekirdağ Büyükşehir Belediyesince onanmasıyla yetinildiğinin görüldüğü, katı atıkların toplanması aşamasından bertaraf edilmesi aşamasına kadar ki sürecin ve oluşacak maliyetin bir bütün olduğu dikkate alındığında, katı atık ücretlerine ilişkin tarifenin belirlenmesi aşaması ile başlayan ve tahakkuk ettirilen bedellerin abonelerden su faturaları ile tahsil edilmesi ile sonlanan süreçte Büyükşehir Belediyelerinin yetkili ve sorumlu olduğu açık olduğundan; katı atık ücret tarifesini tüm unsurlarıyla kendisi belirlemeyen sadece Çerkezköy Belediyesi tarafından hazırlanan tarife önerisini onaylayan Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisi kararının fabrikalara ait 2018 yılı katı atık toplama ve taşıma ücret tarifesine ilişkin kısmında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : 1- Davalı Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından; 5216 Sayılı Kanun'un “toplama-taşıma” ile “bertaraf" sürecindeki hizmetleri birbirinden ayırdığı, “toplama-taşıma” hizmeti hususunda ilçe belediyelerinin görevli olduğu, bu durumun bertaraf hizmetinin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiği anlamına gelmediği, tarifenin büyükşehir belediye başkanlığı tarafından kabul edildiği, ilçe belediyesi tarafından büyükşehir belediyesine sunulan verilerin incelenerek tarifenin büyükşehir belediye meclisi tarafından karara bağlandığı ileri sürülmektedir.

2-) Davalı Çerkezköy Belediye Başkanlığı tarafından; davanın süresinde açılmadığı, tarife büyükşehir belediye başkanlığı tarafından belirlendiğinden davanın yalnızca büyükşehir belediye başkanlığı husumetiyle görülmesi gerektiği, toplama ve taşıma hizmetlerinin ilçe belediyelerinin görevi olduğundan maliyetin ilçe belediyesinin önerisi ile büyükşehir belediyesi tarafından belirlenebileceği, tarifenin büyükşehir belediyesi tarafından belirlendiğinin açık olduğu, tarifenin belirlenmesinde yetki yönünden hukuka aykırılık bulunduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmesinin hukuka aykırı olduğu, ücretin bertaraf maliyeti gözetilerek hazırlandığı ve üretilen atık miktarı, çalışan sayısı esas alınarak hesaplandığı ve tarifenin mevzuata uygun olarak belirlendiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulüyle Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

KARAR : İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :

Çerkezköy Belediye Başkanlığı tarafından, 2018 yılı katı atık toplama ve taşımaya ilişkin evsel katı atık ücret tarifesi hazırlanarak Tekirdağ Büyükşehir Belediyesine gönderilmiştir.

15/11/2017 tarih ve 1215 Sayılı Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile Çerkezköy Belediye Başkanlığı tarafından hazırlanan 2018 yılı katı atık toplama ve taşımaya ilişkin evsel katı atık ücret tarifesi aynı şekilde kabul edilmiş ve fabrikalar için evsel katı atık toplama ve taşıma ücreti 12 TL olarak belirlenmiştir.

Çerkezköy Belediye Başkanlığının 19/07/2018 tarihli yazısı ile, 2018 yılı katı atık toplama ve taşımaya ilişkin evsel katı atık ücret tarifesi fabrikalara ilişkin kısmının revize edilebileceği Tekirdağ Büyükşehir Belediyesine bildirilmiştir.

Dava konusu 12/07/2018 tarih ve 865 Sayılı Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile fabrikalar için 12 TL olan katı atık toplama ve taşıma ücreti 01/08/2018 tarihinden itibaren indirilerek 8 TL olarak belirlenmiştir.

Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:

10/07/2004 tarihli 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun "Büyükşehir, İlçe ve İlk Kademe Belediyelerinin Görev ve Sorumlulukları" başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak Büyükşehir Belediyesi'nin görevleri arasında sayılmış, aynı maddenin üçüncü fıkrasının (a) bendinde; Kanunlarla münhasıran büyükşehir belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak, (b) bendinde; Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri arasında olduğu hükmüne yer verilmiştir.

2872 Sayılı Çevre Kanununun 11. maddesinin 11. fıkrasında; büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacakların, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınacağı, ve bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretlerin katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamayacağı hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Yukarıda yer verilen kanun hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, işletilmesi ve buna bağlı olarak bu tesislere ilişkin tüm yükümlülüklerin yerine getirilmesi hususunda Büyükşehir Belediyelerinin yetkili ve görevli kabul edildiği, ilçe ve/veya ilk kademe belediyelerinin ise, bu süreçte sadece katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonlarına taşımak ile yükümlü kılındıkları, 2872 Sayılı Kanun'un 11. maddesinde ise; söz konusu bertaraf tesislerinin işletme, bakım ve onarım masraflarını karşılamak üzere, katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücretinin alınacağı ifade edilerek, katı atık bertaraf sürecinde oluşan maliyetlerin bir bütün olarak (toplama, taşıma ve bertaraf) değerlendirildiği ve bu süreçte oluşan giderlerin bu hizmetten yararlananlardan alınacak katılım ücreti ile karşılanacağının ifade edildiği, sonuç olarak anılan hizmetten yararlananlara yönelik olarak belirlenecek olan tarife uyarınca yapılacak olan ücretlendirme yetkisinin, bahsi geçen tesisleri kurma ve işletme sorumluluğu olan Belediyeye, Büyükşehir Belediyesi olan yerlerde ise Büyükşehir Belediyesine ait olduğu anlaşılmaktadır.

Dosyanın incelenmesinden; Çerkezköy Belediye Başkanlığı tarafından 2018 yılı katı atık toplama ve taşımaya ilişkin evsel katı atık ücretinin fabrikalara ilişkin kısmının revize edilmesine yönelik tarife hazırlandığı ve söz konusu tarifenin, dava konusu 12/07/2018 tarih ve 865 Sayılı Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile onaylandıktan sonra uygulamaya konulduğu görülmektedir. Dolayısıyla katı atık hizmet bedeline ilişkin ücret tarifesini belirleme yetkisine sahip olan Tekirdağ Büyükşehir Belediye Meclisince onaylanmak suretiyle uygulamaya konulan dava konusu Meclis Kararında yetki yönünden hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Bu itibarla; dava konusu Meclis Kararında yetki yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, İdari Dava Dairesince, dava konusu 2018 yılı katı atık toplama ve taşımaya ilişkin evsel katı atık ücret tarifesinin fabrikalara dair kısmının esasının incelenerek istinaf istemi hakkında karar verilmesi gerekirken, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

SONUÇ : Açıklanan nedenlerle;

1. 2577 Sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarelerin temyiz istemlerinin kabulüne,

2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 6. İdari Dava Dairesinin 26/10/2020 tarih ve E:2020/155, K:2020/1181 Sayılı kararının BOZULMASINA,

3. Kullanılmayan yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davalı Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığına iadesine,

4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 18.03.2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.