KURUMCA İPTAL EDİLEN SİGORTALI ÇALIŞMALARININ GERÇEK VE FİİLİ OLDUĞUNUN TESPİTİ - İŞYERİNİN GERÇEK OLUP OLMADIĞININ TESPİTİ

T.C.
YARGITAY
10. HUKUK DAİRESİ

2022/9274 E.
2022/12203 K.
11.10.2022 T.

KURUM İŞLEMİNİN İPTALİ ( Mahkemece Verilen Kararın Eskik Araştırmaya Dayalı Olduğu/Davacının Sigortalılığı İşverenin Sahte Fatura Düzenlemesi Üzerine Kayıtlı Araç Bulunmaması Gibi Sebeplerle İşyerinin Olmadığı Gerekçesi İle İptal Edildiği Ancak Dinlenilen Tanıklar Beyanlarında Davacının Bu İşyerinde Diğer Kişilerle Birlikte Çalıştığına Yönelik İfadelerde Bulunduğu - Mahkemece Dava Dışı Şirkete Ait Gerçek Bir İşyerinin Bulunup Bulunmadığı Öte Yandan Var İse Kapasitesi Belirlenip Ortaya Konulamadığı )

KURUMCA İPTAL EDİLEN SİGORTALI ÇALIŞMALARININ GERÇEK VE FİİLİ OLDUĞUNUN TESPİTİ ( Davacının Çalışmasını Bilebilecek Muhasebeci ve Şirketin Sorumlusunun Mahkemece Tanıklıklarına Başvurulması Buğdayların Toplandığı İddia Edilen Bölge Tespit Edilerek Burada Komşu Tanıklar Re'sen Seçilerek Beyanlarına Başvurulması Öncelikle Böyle Bir İşyeri Olup Olmadığının Belirlenerek Davacının Çalışmasının Gerçek ve Fiili Olup Olmadığının Açıklığa Kavuşturulacağı )

İŞYERİNİN GERÇEK OLUP OLMADIĞININ TESPİTİ ( Sigortalı Çalışmalarının Gerçek ve Fiili Olduğunun Tespiti/Davacının Sigortalılığı İşverenin Sahte Fatura Düzenlemesi Üzerine Kayıtlı Araç Bulunmaması Gibi Sebeplerle İşyerinin Olmadığı Gerekçesi İle İptal Edildiği Ancak Tanık Beyanlarında Davacının Bu İşyerinde Diğer Kişilerle Birlikte Çalıştığına Yönelik İfadelerde Bulunduğu - Dava Dışı Şirkete Ait Gerçek Bir İşyerinin Bulunup Bulunmadığı Öte Yandan Var İse Kapasitesi Belirlenip Ortaya Konulması Gereği )

5510/m.86

ÖZET : Dava, Kurumca iptal edilen sigortalı çalışmalarının gerçek ve fiili olduğunun tespiti ile aksine Kurum işleminin iptali, istemine ilişkindir.

Eldeki davada, Mahkemece verilen karar eskik araştırmaya dayalıdır. Somut olayda, davacının sigortalılığı işverenin sahte fatura düzenlemesi, üzerine kayıtlı araç bulunmaması gibi sebeplerle işyerinin olmadığı gerekçesi ile iptal edilmiştir. Ancak dinlenilen tanıklar beyanlarında, davacının bu işyerinde diğer kişilerle birlikte çalıştığına yönelik ifadelerde bulunmaktadır. Mahkemece, dava dışı şirkete ait gerçek bir işyerinin bulunup bulunmadığı öte yandan var ise kapasitesi belirlenip ortaya konulamamıştır. Bu kapsamda; davacının çalışmasını bilebilecek muhasebeci, şirketin sorumlusunun Mahkemece tanıklıklarına başvurulmalı; buğdayların toplandığı iddia edilen bölge tespit edilerek, burada komşu tanıklar re'sen seçilerek, beyanlarına başvurulmalı; öncelikle böyle bir işyeri olup olmadığı belirlenmeli; ve işyerinin kapastitesini belirlemeye yönelik olarak şirket adına elektrik, su abonelikleri olup olmadığı tespit edilmek suretiyle, davacının çalışmasının gerçek ve fiili olup olmadığı hususu açıklığa kavuşturulmalıdır.

DAVA : Dava, Kurumca iptal edilen sigortalı çalışmalarının gerçek ve fiili olduğunun tespiti ile aksine Kurum işleminin iptali, istemine ilişkindir.

İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince, istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiştir.

... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

KARAR : I-)İSTEM

Davacı vekili, davacının .... San. Tic. Ltd. Şti. unvanlı işyerindeki hizmetlerinin iptal edildiğini, kurum işleminin hukuka aykırı olduğunu belirterek, bu işlemin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

II.CEVAP:

Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde; davanın haksız olduğunu, kurum işleminin yerinde olduğunu beyan etmek suretiyle; davanın reddini talep etmiştir.

III.MAHKEME KARARI

A.İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI:

Mahkemece; davanın reddine dair karar verilmiştir.

B.BAM KARARI:

Davacı vekili istinaf dilekçesinde; mahkemece eksik inceleme ve delillerin hatalı değerlendirilmesi neticesinde karar verildiğini, Kurum denetmeninin ... ...'ın işveren vekili olduğunu tespit ve kabul ettiğini, işverenin gerçek bir şirket olduğunu, mahkemece işveren şirketin mali kayıtları uzman bilirkişiye inceletilmeksizin ve bu konuda uzman bir heyetten rapor almadan karar verildiğini belirterek; kararın kaldırılmasını, davanın kabulüne dair karar verilmesini; talep etmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesince; davacı vekilinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine, dair karar verilmiştir.

IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:

Davacı vekili; istinaf dilekçe içeriğini tekrarla, kararın temyizen bozulmasını talep etmiştir.

V-)İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:

Sahte sigortalılığa dayanan davalar hizmet tespiti içerikli olmakla, davanın yasal dayanağını oluşturan 5510 Sayılı Yasa'nın 86. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.

Eldeki davada, Mahkemece verilen karar eskik araştırmaya dayalıdır. Somut olayda, davacının sigortalılığı işverenin sahte fatura düzenlemesi, üzerine kayıtlı araç bulunmaması gibi sebeplerle işyerinin olmadığı gerekçesi ile iptal edilmiştir. Ancak dinlenilen tanıklar beyanlarında, davacının bu işyerinde diğer kişilerle birlikte çalıştığına yönelik ifadelerde bulunmaktadır. Mahkemece, dava dışı şirkete ait gerçek bir işyerinin bulunup bulunmadığı öte yandan var ise kapasitesi belirlenip ortaya konulamamıştır. Bu kapsamda; davacının çalışmasını bilebilecek muhasebeci ..., şirketin sorumlusu K.'ın Mahkemece tanıklıklarına başvurulmalı; buğdayların toplandığı iddia edilen bölge tespit edilerek, burada komşu tanıklar re'sen seçilerek, beyanlarına başvurulmalı; öncelikle böyle bir işyeri olup olmadığı belirlenmeli; ve işyerinin kapastitesini belirlemeye yönelik olarak şirket adına elektrik, su abonelikleri olup olmadığı tespit edilmek suretiyle, davacının çalışmasının gerçek ve fiili olup olmadığı hususu açıklığa kavuşturulmalıdır.

O halde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak; İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 11.10.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.