TAŞINMAZIN EKONOMİK BÜTÜNLÜĞÜ BOZULARAK GEÇİT HAKKI TESİSİ
T.C.
YARGITAY
7. HUKUK DAİRESİ
2021/3132 E.
2021/1726 K.
11.10.2021 T.
GEÇİT HAKKI KURULMASI İSTEMİ ( Bilirkişi Raporunda Alternatifler Gösterilmiş ise de Gösterilen Yerlerden Geçit Hakkı Kurulmasının İmkansız Olduğunun Tek ve Zorunlu Geçit Hakkı Tesis Edilecek Yerin Mahkeme Tarafından Geçit Hakkı Tesis Edilen Yer Olduğunun Yeterince ve Bilimsel Olarak Açıklanamadığı - Zorunluluk Bulunmadıkça Aleyhine Geçit Kurulacak Taşınmazın Bölünmemesi Ekonomik Kullanım Bütünlüğünün Bozulmaması Gerektiği )
TAŞINMAZIN EKONOMİK BÜTÜNLÜĞÜ BOZULARAK GEÇİT HAKKI TESİSİ ( Mahkemece Davalıya Ait Taşınmazın Bütünlüğü Bozulmadan Yola Ulaşımın Sağlanmasının Mümkün Olup Olmadığı Araştırılarak En Uygun Alternatiften Geçit Hakkı Kurulması Gerekirken Belirtilen Hususlar Gözetilmeden Davalıya Ait Taşınmazı İkiye Bölerek Ekonomik Kullanım Bütünlüğü Bozulacak Şekilde Geçit Hakkı Tesisine Karar Verilmesinin Doğru Görülmediği )
TARAF TEŞKİLİ ( Davacıya Ait Taşınmazın Karar ve Temyiz Tarihinden Sonra Dava Dışı Şahsa Satış İşlemi ile Devredildiği - HMK'nın 125. Maddesi Uyarınca Davacı Hissesini Devralan Şahıs Yönünden Taraf Teşkili Sağlanmak Suretiyle Hüküm Kurulması Gerektiği/Taşınmazın Güncel Tapu Kaydı Getirilerek Devir İşlemi Değerlendirilip Bu Yönde Yeni Malikin Davaya Dahili Sağlanıp Karar Verilmesi Gerektiği )
4721/m.747
6100/m.125
ÖZET : Dava, geçit hakkı kurulması istemine ilişkindir.
Zorunluluk bulunmadıkça aleyhine geçit kurulacak taşınmazın bölünmemesi, ekonomik kullanım bütünlüğünün bozulmaması gerekir; bilirkişi raporunda alternatifler gösterilmiş ise de gösterilen yerlerden geçit hakkı kurulmasının imkansız olduğunun, tek ve zorunlu geçit hakkı tesis edilecek yerin mahkeme tarafından geçit hakkı tesis edilen yer olduğunun yeterince ve bilimsel olarak açıklanamadığı görülmüştür. Mahkemece; davalıya ait taşınmazın bütünlüğü bozulmadan yola ulaşımın sağlanmasının mümkün olup olmadığı araştırılarak en uygun alternatiften geçit hakkı kurulması gerekirken, belirtilen hususlar gözetilmeden davalıya ait taşınmazı ikiye bölerek ekonomik kullanım bütünlüğü bozulacak şekilde geçit hakkı tesisine karar verilmesi doğru görülmemiştir. Ayrıca dava konusu taşınmazların tapu kaydına ilişkin UYAP sisteminde bulunan Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) kayıtları üzerinden yapılan güncel sorgulamaya göre; davacıya ait taşınmazın karar ve temyiz tarihinden sonra dava dışı şahsa satış işlemi ile devredildiği anlaşılmıştır. HMK'nun 125. maddesi uyarınca davacı hissesini devralan yönünden taraf teşkili sağlanmak suretiyle hüküm kurulması gerekmektedir. Dava konusu taşınmazın güncel tapu kaydının getirilip, devir işlemini değerlendirmek ve bu yönde yeni malikin davaya dahil edilerek mahkemesince karar verilmek üzere hükmün bozulması gerekmiştir.
DAVA : Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 23.03.2015 gününde verilen dilekçeyle geçit hakkı talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 02.06.2016 tarihli hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı S. B. vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün evrak incelenerek gereği düşünüldü:
KARAR : Dava, Türk Medeni Kanunu'nun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.
Davacı ..., 160 ada 6 parsel sayılı taşınmazın maliki olduğunu, parselinin yola bağlantısının bulunmadığını, davalılara ait 160 ada 3 parsel sayılı taşınmazdan bedeli karşılığı taşınmazı yararına geçit hakkı kurulmasını talep etmiştir.
Davalılar davaya cevap vermemişlerdir.
Yargılama aşamasında davalılara ait taşınmazın dava dışı ...'a satış işlemi ile devredilmesi sebebi ile ... davaya dahil edilmiştir.
Davalı ... davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmü, davalı ... vekili temyiz etmiştir.
Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine "Mutlak geçit ihtiyacı" veya "Geçit yoksunluğu", ikincisine de "Nispi geçit ihtiyacı" ya da "Geçit yetersizliği" denilmektedir.
Türk Medeni Kanunu'nun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle tarım alanlarında, nihayet bir tarım aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu hallerde, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanunu'nun 748/3 ve 1012. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir.
Somut olaya gelince; Dairemizin yukarıda belirtilen ilkelerine göre zorunluluk bulunmadıkça aleyhine geçit kurulacak taşınmazın bölünmemesi, ekonomik kullanım bütünlüğünün bozulmaması gerekir; bilirkişi raporunda alternatifler gösterilmiş ise de gösterilen yerlerden geçit hakkı kurulmasının imkansız olduğunun, tek ve zorunlu geçit hakkı tesis edilecek yerin mahkeme tarafından geçit hakkı tesis edilen yer olduğunun yeterince ve bilimsel olarak açıklanamadığı görülmüştür. Mahkemece; davalıya ait taşınmazın bütünlüğü bozulmadan yola ulaşımın sağlanmasının mümkün olup olmadığı araştırılarak en uygun alternatiften geçit hakkı kurulması gerekirken, belirtilen hususlar gözetilmeden davalıya ait taşınmazı ikiye bölerek ekonomik kullanım bütünlüğü bozulacak şekilde geçit hakkı tesisine karar verilmesi doğru görülmemiştir. Ayrıca dava konusu taşınmazların tapu kaydına ilişkin UYAP sisteminde bulunan Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) kayıtları üzerinden yapılan güncel sorgulamaya göre; davacı ...'a ait 160 ada 6 parsel sayılı taşınmazın karar ve temyiz tarihinden sonra 05.03.2018 tarihinde dava dışı R. D.'a satış işlemi ile devredildiği anlaşılmıştır. HMK'nun 125. maddesi uyarınca davacı hissesini devralan R. D. yönünden taraf teşkili sağlanmak suretiyle hüküm kurulması gerekmektedir. Dava konusu taşınmazın güncel tapu kaydının getirilip, devir işlemini değerlendirmek ve bu yönde yeni malikin davaya dahil edilerek mahkemesince karar verilmek üzere hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı ... vekilinin temyiz itirazının kabulüyle hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 11.10.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
