TRAFİK KAZASINDAN KAYNAKLANAN ALACAK İSTEMİ - MÜTERAFİK KUSUR - TAZMİNAT HESABI - ÖDEMENİN YETERLİĞİNİN TESPİTİ

Ağustos 25, 2023 - 14:07 Güncellendi: Ağustos 25, 2023 - 14:07

T.C.
İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
8. HUKUK DAİRESİ
2022/2071 E.
2023/344 K.
23.2.2023 T.

TRAFİK KAZASINDAN KAYNAKLANAN ALACAK İSTEMİ ( Ücretle Fiilen Çalışanlara Uygulanmak İçin Getirilen Asgari Geçim İndiriminin Ücretli Bir Çalışmanın Söz Konusu Olmadığı Ev Hanımı-Kızı Olan Davacının Uğradığı Zararın Hesaplanması Sırasında Dikkate Alınamayacağı - Kazada Yaralanan Davacının Ev Hanımı-Kızı Olması Göz Önüne Alınarak Zarara İlişkin Gelirinin Belirlenmesinde Hesabın AGİ'siz Net Asgari Ücret Üzerinden Hesap Yapılarak Sonuca Ulaşılması Gerektiği )

MÜTERAFİK KUSUR ( Zarar Görenin Kusurunun Tespiti Halinde Mutlaka İndirme Yapmak Zorunda Değilse de Bunun Dahi Gerekçesini Kararında Tartışması ve Nedenlerini Göstermesi Gerektiği - Davalının Savunması Üzerinde Durularak Davacının Ehliyetsiz Sürücünün Aracına Binip Bilmediği ile Emniyet Kemeri Takıp Takmadığı ve Yaralanmasında Kendi Müterafik Kusurunun Olup Olmadığı ile İndirim Yapılması Gerekip Gerekmediği Hususları Değerlendirilerek Karar Verilmesi Gerektiği )

TAZMİNAT HESABI ( Hükme Esas Alınan Raporda Ödeme Tarihindeki Verilere Göre Ödemenin Yeterli Olup Olmadığı Hususunda Hesaplama Yapılırken Müterafik Kusur Değerlendirilmediği Gibi AGİ Dahil Asgari Ücret Üzerinden Hesaplama Yapıldığı ve Davacının Yolcu Olup Kusursuz Olduğu Dikkate Alınmadan Ödemenin Yeterliğinin Kazaya Karışan Araçların %50 Şer Kusuruna Göre Değerlendirilmesinin Hatalı Olduğu - Trafik Kazasından Kaynaklanan Alacak )

ÖDEMENİN YETERLİĞİNİN TESPİTİ ( AGİ Hariç Asgari Ücret Üzerinden ve Davacının Yolcu Olup Kusursuz Olması Nedeniyle %100 Davalı Kusuruna Göre Hesaplama Yapılması İçin Aynı Heyetten Ek Rapor Alınması Gerektiği - Müterafik Kusur Nedeniyle İndirim Yapılmasının Gerekip Gerekmediği Değerlendirilerek Gerekiyorsa Gerekli İndirim Yapılarak Bulunan Rakam ile Davalı Sigorta Şirketleri Tarafından Yapılan Toplam Ödeme Tutarının Karşılaştırılması ve Ödemenin Yeterli Olup Olmadığının Belirlenmesi Gerektiği )

818/m. 43, 44

ÖZET : Dava,trafik kazasından kaynaklanan alacak istemine ilişkindir. Olayda, ücretle fiilen çalışanlara uygulanmak için getirilen asgari geçim indiriminin, ücretli bir çalışmanın söz konusu olmadığı ev hanımı-kızı olan davacının uğradığı zararın hesaplanması sırasında dikkate alınamayacağı açıktır. Buna göre; kazada yaralanan davacının ev hanımı-kızı olması göz önüne alınarak, zarara ilişkin gelirinin belirlenmesinde hesabın AGİ'siz net asgari ücret üzerinden hesap yapılarak sonuca ulaşılması gerekirken, eksik incelemeyle hüküm tesisi doğru görülmemiştir.

Zarar görenin müterafik kusurunun tespiti halinde BK.nun 43 ve 44. maddesi uyarınca tazminattan mutlaka indirme yapmak zorunda değilse de, bunun dahi gerekçesini kararında tartışması ve nedenlerini göstermesi gerekir.

Bu itibarla, davalının savunması üzerinde durularak, kaza tespit tutanağı, KYOK kararı ve savcılık dosyası irdelenerek davacının ehliyetsiz sürücünün aracına binip bilmediği, emniyet kemeri takıp takmadığı, yaralanmasında kendi müterafik kusurunun olup olmadığı, indirim yapılması gerekip gerekmediği hususları değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken açıklanan hususlar araştırılmadan ve tartışılmadan karar verilmesi de doğru değildir.

Hükme esas alınan raporda ödeme tarihindeki verilere göre ödemenin yeterli olup olmadığı hususunda hesaplama yapılırken müterafik kusur değerlendirilmediği gibi, AGİ dahil asgari ücret üzerinden hesaplama yapıldığı ve davacının yolcu olup kusursuz olduğu dikkate alınmadan ödemenin yeterliğinin kazaya karışan araçların %50 şer kusuruna göre değerlendirilmesi doğru görülmemiştir.

Mahkemece, öncelikle ödemenin yeterliği hususunda, Yargıtay'ın güncel içtihatları ile kabul ettiği TRH 2010 yaşam tablosu ve progresif rant yöntemine göre, AGİ hariç asgari ücret üzerinden ve davacının yolcu olup kusursuz olması nedeniyle %100 davalı kusuruna göre hesaplama yapılması için aynı heyetten ek rapor alınması gerekir.

Akabinde müterafik kusur nedeniyle indirim yapılmasının gerekip gerekmediği değerlendirilerek gerekiyorsa gerekli indirim yapılarak bulunan rakam ile davalı sigorta şirketleri tarafından yapılan toplam ödeme tutarının karşılaştırılması, ödemenin yeterli olup olmadığının buna göre belirlenmesi gerekir. Açıklanan nedenlerle kararın bozulması gerekir.

DAVA : Yukarıda bilgileri yazılı bulunan ilk derece mahkemesinin kararına karşı istinaf yasa yoluna başvurulması üzerine; 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 355.maddesindeki düzenleme gereğince, istinaf edenin sıfatına, istinaf nedenlerine ve kamu düzenine ilişkin olup resen gözetilmesi gereken hususlara hasren yapılan inceleme ve değerlendirme neticesinde;

Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; 03/06/2011 tarihinde, davalı ...'ın sürücüsü, ... Ltd Şti'nin işleteni ve davalı ... Sigorta AŞ'ye ZMM sigortacısı olduğu ... plakalı kamyonet ile müvekkilinin yolcu olarak bulunduğu, davalı ... (eski adı ...) Sigorta AŞ'ye ZMM poliçesi ile sigortalı olan ... plakalı otomoblin çarpışması sonucunda meydana gelen kazada müvekkilinin ağır bir şekilde yaralandığını ve gözünde kalıcı olarak özür kaldığını, davalı ... Sigorta AŞ tarafından müvekkiline davadan önce 7.014-TL ödeme yapıldığını, ancak gerçek zararlarının karşılanmadığını ileri sürerek şimdilik 1.000,00.TL maddi tazminatın ( belirsiz alacağın) tüm davalılardan, 50.000,00.TL manevi tazminatın sigorta şirketi dışındaki davalılardan olay tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiş; 20.04.2022 tarihli dilekçesi ile maddi tazminat talebini 293,98-TL si geçici iş göremezlik tazminatı ve 86.886,12-TL si kalıcı iş göremezlik tazminatı olmak üzere toplam 87.180,10-TL olarak artırmıştır.

Davalı ... ( ...) Sigorta AŞ vekili cevap dilekçesinde özetle; trafik kazasına karışan ... plaklı aracın müvekkili şirkete ZMMS ile sigortalı olduğunu, müvekkili şirketçe davacıya davadan önce 08.10.2012 tarihinde 7.014-Tl ödeme yapıldığını, müvekkili şirketin sorumluluğunu yerine getirdiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.

Davalı ... Sigorta A.Ş. vekili, ... plaklı aracın müvekkili şirkete trafik sigortalı olduğunu, davacıya davadan önce 12.10.2012 tarihinde 7.391,20-tl ödendiğini, müvekkili şirketin sorumluluğu kalmafığını belirterek davanın reddini istemiştir.

Davalılar ... ile ... Ltd. Şti. Vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın zaman aşımına uğradığını, yetkisiz mahkemede açıldığını belirterek davanın reddini istemiştir. Mahkemece yapılan yargılama sonucunda;''..ATK raporuna göre davacının %4.2 oranında meslekte kazanma gücünden kaybetmiş sayılacağı ve İyileşme (iş göremezlik) süresinin 03/06/2011 tarihinden itibaren 2 (iki) haftaya kadar uzayabileceğinin belirtildiği, dava konusu kazanın meydana gelmesinde davalılar ... ve ... Ltd Şti ye ait sürücüsü ...'ın ayrı ayrı %50 şer kusurlarının olduğu, davacının herhangi bir kusurunun bulunmadığı, aktüer raporuna göre davalı sigorta şirketlerince davacıya yapılan ödemelerin davacının zararını karşılamadığı, davacının karşılanmayan zararının 86.886,12-Tl olduğu, bu zarardan davalılardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu; olayın gerçekleşme şekli, yeri, zamanı, manevi tazminatın sebepsiz zenginleşme ve fakirleşme aracı olmaması, tarafların sosyal ekonomik durumları, hak ve nesafet kaideleri birlikte değerlendirildiğinde davacı lehine 35.000,00-TL manevi tazminata hükmedilmesinin ulaşılmak istenilen manevi tatmin (doyum) için yeterli olacağı'' gerekçesiyle, 1-86.886,12 TL sürekli iş göremezlik tazminatının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, bedele davalı ... yönünden olay tarihinden itibaren yasal faiz, ... Ltd. Şti. yönünden olay tarihinde itibaren avans faiz, ... Sigorta A.Ş. Yönünden 12/10/2012 tarihinden itibaren avans faiz, ... Sigorta A.Ş. Yönünden 08/10/2012 tarihinden itibaren avans faiz işletilmesine, 2-293,98 TL sürekli iş göremezlik tazminatının tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, bedele ... olay tarihinde itibaren yasal faiz, ... Ltd. Şti. yönünden olay tarihinde itibaren avans faiz, ... Sigorta A.Ş. Yönünden 12/10/2012 tarihinden itibaren avans faiz, ... Sigorta A.Ş. Yönünden 08/10/2012 tarihinden itibaren avans faiz işletilmesine, 3-Davacı için 35.000,00-TL manevi tazminatın davalılar ... ve ... Ltd. Şti. müştereken ve müteselsilen tahsiline, bedele davalı ... yönünden olay tarihinden itibaren yasal faiz, ... Ltd. Şti. yönünden olay tarihinde itibaren avans faiz işletilmesine, karar verilmiştir. Karara karşı davalı ... (eski adı ...) Sigorta AŞ vekili, davalı ... Sigorta AŞ vekili ile davalılar ... ve ... San ve Tic. AŞ vekili tarafından istinaf yasa yoluna başvurulmuştur.

İstinaf nedenleri: Davalı ... Sigorta AŞ vekili, dava öncesinde yapılan ödemeler ile davacının zararının karşılandığını, davacının ehliyetsiz kişinin aracına binmesi ve emniyet kemeri takmaması nedeniyle müterafik kusurlu olduğu ve olayda hatır taşıması olduğu halde mahkemece bu hususun nazara alınmadığını, davacının zararının karşılanıp karşılanmadığının müterafik kusur indirimi ve hatır taşıması indirimi yapılmadan değerlendirildiğini, ödeme tarihindeki verilere göre yapılan hesaplamada AGİ hariç asgari ücret üzerinden değerlendirme yapılması gerektiğini, müvekkili sigorta şirketinin diğer davalılarla birlikte müteselsilen sorumlu tutulmasının hatalı olduğunu, hesaplama raporunda %1,8 teknik faizin uygulanmamasının hatalı olduğunu, sigortalı araç sürücüsüne atfedilen kusur oranının hatalı olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.

Davalı ... ( ...) Sigorta vekili; ödeme tarihi itibari ile yapılan hesaplamada AGİ dahil asgari ücret üzerinden hesaplama yapıldığını, oysa davacı ev hanımı olup bu hesabın AGİ hariç asgari ücret üzerinden yapılması gerektiğini, geçici iş göremezlik tazminatının poliçe teminatı dışında olduğunu, müterafik kusur ve hatır taşıması indirimi yapılması gerektiğini, hesaplamanın %1,8 teknik faize göre yapılması gerektiğini, müvekkili şirkete sigortalı aracın otomobil olması nedeniyle müvekkili şirket aleyhine avans faizine hükmedilmesinin hatalı olduğuna ilişkindir. Davalılar ... ve ... San. ve Tic AŞ vekili, kazanın olumunda davacı ve sürücü dava dışı ...'ın kusurlu olduğunu, kusuru kabul etmediklerini, davacının maddi ve manevi tazminat taleplerinin kabul edilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.

6100 Sayılı HMK'nın 355. maddesindeki düzenleme gereğince, İstinaf edenin sıfatına, istinafın kapsam ve nedenleriyle sınırlı olmak kaydıyla yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda;Dava, trafik kazasından kaynaklanan cismani zarar nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.

(1)Kazada yaralanan davacı ... ( ...)'in kaza tarihinde herhangi bir işte çalışmadığı, ev kızı (bekar,19 yaşında) olduğu dosya kapsamı ile sabittir. Mahkemece, hükme esas alınan aktüer raporunda davacı ...'nin asgari ücret düzeyinde gelir elde edeceği kabul edilerek hesaplama yapılmıştır. Söz konusu zararın hesaplanması sırasında esas alınan asgari ücret, bir çalışmanın karşılığı değil ekonomik bir değer taşıyan yaşamsal faaliyetlerin sürdürülmesinin karşılığıdır. Hal böyle olunca da ücretle fiilen çalışanlara uygulanmak için getirilen asgari geçim indiriminin, ücretli bir çalışmanın söz konusu olmadığı ev hanımı-kızı olan davacının uğradığı zararın hesaplanması sırasında dikkate alınamayacağı açıktır. Buna göre; kazada yaralanan davacı ...'nin ev hanımı-kızı olması göz önüne alınarak, zarara ilişkin gelirinin belirlenmesinde hesabın AGİ'siz net asgari ücret üzerinden hesap yapılarak sonuca ulaşılması gerekirken, eksik incelemeyle yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiştir. ( Bknz. Yargıtay 17. HD'nin 2016/15183 Esas,2019/7030 Karar sayılı ilamı)

(2)Davalı tarafça, davacının ehliyetsiz sürücünün aracına binmesinin ve emniyet kemeri takmamasının kazanın sonucunu ağırlaştırdığı, bu nedenlerle tazminat tutarları belirlenirken bu hususların davacının zararının artmasına neden olduğu gözetilerek BK'nın 44. maddesi gereğince karar altına alınan tazminat tutarlarından uygun bir indirim yapılması gerektiğini savunulmuş, mahkemece bu savunma üzerinde durulmayarak karar verilmiştir.

(3)Davacı vekilince iş göremezlik tazminatı talebi ile eldeki dava açılmış, davalı sigorta şirketlerince davacıya dava tarihinden önce yeterli ödeme yapıldığı, davacının bakiye zararının bulunmadığı ileri sürülmüş, mahkemece ödemenin yeterli olmadığı kabul edilerek davalı sigorta şirketleri tarafından yapılan ödeme güncelleştirilip rapor tarihindeki verilere göre hesaplanan tazminattan tenzil edilerek bakiye rakama hükmedilmiştir.Bu gibi durumlarda mahkemece yapılacak ilk iş; ilk önce ödeme tarihi itibariyle yapılan ödemenin yetersiz olup olmadığının belirlenmesidir. Bunun için ödeme tarihi verileri (ödeme tarihindeki asgari ücret vs. gibi) dikkate alınarak yapılacak hesaplama sonucu bulunacak tutar ile bu tutar yönünden de müterafik kusur sebebi ile indirim yapılması gerekip gerekmediğinin tartışılarak, indirim yapılması gerekiyorsa bu tutardan gereken indirimler yapıldığında ortaya çıkan miktar ile ödeme miktarının karşılaştırılarak ödemenin yeterli olup olmadığının araştırılması; ödemenin yeterli bulunması halinde davacının bakiye zararı kalmadığından davanın reddine karar verilmesi, şayet ödemenin yetersiz olduğu anlaşılırsa bu kez mahkemece yazılı olduğu şekilde karar tarihine en yakın veriler dikkate alınarak tazminat hesaplanmasının yapılması, zarar ve yararın denkleştirilmesi ilkesi gereğince davalı tarafça yapılan ödemeye hesaplama yapıldığı tarihe kadar geçen süre için yasal faiz uygulanarak, hesaplanan tutardan mahsup edilmesi, bulunacak tutar yönünden de müterafik kusur sebebi ile indirim yapılması gerekip gerekmediğinin tartışılarak, indirim yapılması gerekiyorsa bu tutardan gereken indirimler yapıldığında ortaya çıkan miktara karar verilmesinden ibarettir.( Bkz. Yargıtay 17.HD'nin 2016/4127 Esas,2019/644 karar sayılı ilamı)

Somut olayda, hükme esas alınan 08.04.2022 tarihli raporda ödeme tarihindeki verilere göre ödemenin yeterli olup olmadığı hususunda hesaplama yapılırken müterafik kusur değerlendirilmediği gibi, AGİ dahil asgari ücret üzerinden hesaplama yapıldığı ve davacının yolcu olup kusursuz olduğu dikkate alınmadan ödemenin yeterliğinin kazaya karışan araçların %50 şer kusuruna göre değerlendirilmesi doğru görülmemiştir.O halde mahkemece, öncelikle ödemenin yeterliği hususunda, Yargıtay'ın güncel içtihatları ile kabul ettiği TRH 2010 yaşam tablosu ve progresif rant yöntemine göre, AGİ hariç asgari ücret üzerinden ve davacının yolcu olup kusursuz olması nedeniyle %100 davalı kusuruna göre hesaplama yapılması için aynı heyetten ek rapor alınması, akabinde müterafik kusur nedeniyle indirim yapılmasının gerekip gerekmediği değerlendirilerek gerekiyorsa gerekli indirim yapılarak bulunan rakam ile davalı sigorta şirketleri tarafından yapılan toplam ödeme tutarının karşılaştırılması, ödemenin yeterli olup olmadığının buna göre belirlenmesi gerekir.

Bu itibarla; yukarıda (1), (2) ve (3) numaralı bentlerde açıklanan nedenlerle davalı ... Sigorta AŞ vekili ve davalı ... Sigorta AŞ vekilinin istinaf itirazların kısmen kabulüyle kararın HMK 353/1.a.6 maddesi gereğince kaldırılmasına; kararın kaldırılma sebep ve şekline göre davalı sigorta şirketleri vekillerinin sair, davalılar ... ve ... San ve Tic AŞ vekilinin tüm istinaf itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına karar vermek gerektiği kanaatiyle;

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:

KARAR VE SONUÇ: Gerekçe uyarınca,

1/Davalı ... Sigorta AŞ vekili ve davalı ... Sigorta AŞ vekili tarafından yapılan istinaf başvurularının yukarıda açıklanan nedenlerle KISMEN KABULÜ ile, istinaf istemine konu olan ve başlıkta yazılı bulunan ilk derece mahkemesi kararının HMK'nın 353/1-a/6 madde hükmü uyarınca KALDIRILMASINA,

2/Dosyanın, yukarıda gösterilen biçimde inceleme ve değerlendirme yapılarak yeniden bir karar verilmek üzere mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,

3/Kararın kaldırılma sebep ve şekline göre davalı sigorta şirketleri vekillerinin sair, davalılar ... ve ... San ve Tic AŞ vekilinin tüm istinaf itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına,

4/İstinaf yasa yoluna başvuran davalılar tarafından peşin olarak yatırıldığı anlaşılan istinaf karar ve ilam harcının talep halinde kendilerine İADESİNE,

5/Dosya üzerinde inceleme yapılması nedeniyle avukatlık ücreti takdirine YER OLMADIĞINA,

6/İstinaf yasa yoluna başvuran davalılar tarafından istinaf aşamasında yapılan giderlerin ilk derece mahkemesince verilecek nihai kararda dikkate alınmasına, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda ve HMK'nın 353/1-a maddesi gereğince, kesin olarak oybirliğiyle karar verildi. 23.02.2023