YURTDIŞINDA GEÇİRİLEN SÜRELER İÇİN ÇALIŞMA KAYDI OLMAMASI - ÖDENEN İHBAR TAZMİNATININ MAHSUBU - HİZMET SÜRESİNİN BELİRLENMESİ
T.C.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
2023/2535 E.
2023/4230 K.
22.3.2023 T.
YURTDIŞINDA GEÇİRİLEN SÜRELER İÇİN ÇALIŞMA KAYDI OLMAMASI ( İşçilik Alacakları - Puantaj İçerir Ücret Bordrolarından Davacının Yurtdışında Olduğu Süreler İçin Çalışma Kaydı Olmadığı Gibi Ücret Tahakkuku da Yapılmadığı İzlenimi Edinilmekle Davacının Yurtdışında Olduğu Süreler İçin Ücretinin Ödenip Ödenmediği ve Ücretli Ya da Ücretsiz İzin Talebi Bulunup Bulunmadığı Hususları Araştırılarak Söz Konusu Sürelerde Ücretli İzinde Mi Yoksa Ücretsiz İzinde Mi Olduğu Açıklığa Kavuşturulması Ücretsiz İzinde Olduğunun Anlaşılması Hâlinde Bu Süreler Hizmet Süresinden Dışlanarak Alacakların Yeniden Hesaplanması Gereği )
ÖDENEN İHBAR TAZMİNATININ MAHSUBU ( Davalı Tarafından Sunulan 2014 Yılı Aralık Ayına İlişkin Puantaj İçerir İmzalı Ücret Bordrosunda “Çıkış İhbar Tazminatı" Adıyla 1.250,00 Usd Tahakkuk Bulunduğu Görülmekle Söz Konusu Puantaj İçerir İmzalı Ücret Bordrosundaki İmzanın Davacı Tarafından İnkâr Edilmediği İrade Fesadı İddiasının da İspatlanmadığı Anlaşılmakla 1.250,00 Usd'nin İhbar Tazminatı Hesabından Mahsup Edilerek Alacağın Hüküm Altına Alınması Gerekirken Kıdem Tazminatından Mahsubu Yoluna Gidilmesinin İsabetsizliği )
HİZMET SÜRESİNİN BELİRLENMESİ ( Davacının Bazı Dönemlerde Yurtdışında Olduğu Anlaşılmakla Dosyaya Davalı Tarafından Sunulan Bir Kısım Puantaj İçerir Ücret Bordrolarından Davacının Yurtdışında Olduğu Süreler İçin Çalışma Kaydı Olmadığı Gibi Ücret Tahakkuku da Yapılmadığı İzlenimi Edinilmekle Davacının Yurtdışında Olduğu Süreler İçin Ücretinin Ödenip Ödenmediği ve Ücretli Ya da Ücretsiz İzin Talebi Bulunup Bulunmadığı Hususları Araştırılarak Söz Konusu Sürelerde Ücretli İzinde Mi Yoksa Ücretsiz İzinde Mi Olduğu Açıklığa Kavuşturulması Gereği )
4857/m.11,17,32,41,46,63
ÖZET: 1-Somut uyuşmazlıkta, davacının bazı dönemlerde yurtdışında olduğu anlaşılmaktadır. Dosyaya davalı tarafından sunulan bir kısım puantaj içerir ücret bordrolarından, davacının yurtdışında olduğu süreler için çalışma kaydı olmadığı gibi ücret tahakkuku da yapılmadığı izlenimi edinilmektedir. Bu nedenle davacının yurtdışında olduğu süreler için ücretinin ödenip ödenmediği ve ücretli ya da ücretsiz izin talebi bulunup bulunmadığı hususları araştırılarak söz konusu sürelerde ücretli izinde mi yoksa ücretsiz izinde mi olduğu açıklığa kavuşturulmalıdır. Ücretsiz izinde olduğunun anlaşılması hâlinde bu süreler hizmet süresinden dışlanarak dava konusu alacaklar buna göre yeniden hesaplanmalıdır.
2- Davalı tarafından sunulan 2014 yılı Aralık ayına ilişkin puantaj içerir imzalı ücret bordrosunda “Çıkış ihbar tazminatı" adıyla 1.250,00 USD tahakkuk bulunduğu görülmektedir. Söz konusu puantaj içerir imzalı ücret bordrosundaki imzanın davacı tarafından inkâr edilmediği, irade fesadı iddiasının da ispatlanmadığı anlaşılmaktadır. Hâl böyle olunca, 1.250,00 USD'nin ihbar tazminatı hesabından mahsup edilerek alacağın hüküm altına alınması gerekirken kıdem tazminatından mahsubu yoluna gidilerek verilmesi isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.
DAVA : Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
KARAR : I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 2012-2015 yılları arasında davalı Şirketin yurt dışı şantiyelerinde inşaat teknikeri olarak çalıştığını, her gün 08.00-19.00 saatleri arasında ve ayrıca ayda beş kez 22.00'ye kadar çalıştığını, yine ayda iki hafta tatilinde çalıştığını, ücretinin sabit 2.500,00 USD olduğunu, iş sözleşmesinin davalı işveren tarafından haksız feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatlar, fazla çalışma ve hafta tatili ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; husumet ve yetki itirazı ile zamanaşımı def'inde bulunduklarını, alacak kalemlerinin çalıştığı ülke mevzuatına göre değerlendirilmesi gerektiğini, iddia edilen ücret ve çalışma saatlerinin fahiş olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi'nin 11.04.2019 tarihli ve 2017/488 Esas, 2019/263 Karar sayılı kararıyla; dosya kapsamı, toplanan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak iş sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesini gerektirir şekilde sona erdiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesi'nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesinin 09.....2021 tarihli ve 2020/1078 Esas, 2021/1268 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle tarafların istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesi'nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 29.09.2021 tarihli ve 2021/8870 Esas, 2021/13302 Karar sayılı ilâmı ile özetle 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 Sayılı Kanun) 27. maddesinin birinci fıkrası kapsamında taraflar arasında bir hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan uyuşmazlık hakkında Rusya hukukunun uygulanması gerektiği, Rusya hukukunun dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaşıldığı üzere aynı zamanda mutad işyeri hukuku olduğu, hâl böyle olunca gerekirse Rusya hukukunda uzman bir bilirkişiden de rapor alınmak suretiyle dava konusu uyuşmazlık bakımından değerlendirme yapılması ve dosya kapsamındaki delil durumu birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği, bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesi ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesi'nin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu alacakların Rusya ... mevzuatına göre hesaplanması için bilirkişi raporu alınmış ise de davalı tarafın 21.11.2022 tarihli dilekçesinde davada ... ... mevzuatının uygulanmasını talep ettiği, bozma kararından sonra tarafların işbu dava dosyasında ... ... mevzuatının uygulanması yönünde iradeleri bulunduğundan somut olayda ... ... mevzuatının uygulandığı, davalı Şirket ile dava dışı ... Construction ... Şirketi arasında organik bağ bulunduğu, iş sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesini gerektirir şekilde sona erdiği, davacının davalıya ait işyerinde 2 yıl, 6 ay, 6 gün süre ile net 2.500,00 USD ücret karşılığı çalıştığı, tanık beyanları ile ispatlanan haftalık 45 saati aşan fazla çalışma ve hafta tatili ücret alacaklarından yüzde otuz oranında makul bir indirim yapıldığı ve ücret bordrolarında ödenen miktarın mahsup edildiği, dava ve ıslah tarihine göre zamanaşımına uğramayan alacakların hesaplandığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesi'nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde; kıdem tazminatı talebinin ... lirası cinsinden karara bağlanmasının usul ve kanuna aykırı olduğunu, davalı tarafın bilirkişi kök raporuna itiraz dilekçesinde sunduğu belgelere itibar edilmesinin hatalı olduğunu, ibranamede "Çıkış tazminatı tutarı" adı altındaki 1.250,00 USD'nin kıdem tazminatı alacağından mahsubunun hukuka aykırı olduğunu, zira bu belgenin hukuken geçersiz bir belge olduğunu, dosyaya sunulan ücret bordrolarının irade fesadı hâliyle imzalattırıldığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; yargılama konusu davada müvekkili Şirkete husumet yöneltilemeyeceğini, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, hizmet süresi, ücret ve giydirilmiş ücretin hatalı belirlendiğini, ücretin brüte çevrilmemesi gerektiğini, husumetli tanık beyanlarına itibar edilmemesi gerektiğini, fazla çalışma ve hafta tatili ücretlerinin hatalı hesaplandığını, alacakların zamanaşımına uğradığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; husumet, hizmet süresi, ücretin tespiti, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanıp kazanmadığı, hak kazanmış ise tazminatların ödenip ödenmediği, kıdem tazminatının ... lirası olarak hüküm altına alınması, ücretin brütleştirilmesi, fazla çalışma ve hafta tatili ücretlerinin ispatı ve hesaplanması, zamanaşımı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369. maddesinin birinci fıkrası ile 371. maddeleri, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 11, 17, 32, 41, 46 ve 63. maddeleri, aynı Kanun'un 120. maddesi atfıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 Sayılı ... Kanunu'nun 14. maddesi, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 5. maddesinin (g) bendi ile 81. maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının 21.....2012-29.12.2014 tarihleri arasında 2 yıl, 6 ay, 6 gün hizmetinin bulunduğu kabul edilerek dava konusu alacaklar hesaplanmıştır. Ne var ki yurt dışı giriş çıkış kayıtlarının incelenmesinde, davacının bazı dönemlerde ...'de olduğu anlaşılmaktadır. Dosyaya davalı tarafından sunulan bir kısım puantaj içerir ücret bordrolarından, davacının ...'de olduğu süreler için çalışma kaydı olmadığı gibi ücret tahakkuku da yapılmadığı izlenimi edinilmektedir. Bu nedenle davacının ...'de olduğu süreler için ücretinin ödenip ödenmediği ve ücretli ya da ücretsiz izin talebi bulunup bulunmadığı hususları araştırılarak söz konusu sürelerde ücretli izinde mi yoksa ücretsiz izinde mi olduğu açıklığa kavuşturulmalıdır. Ücretsiz izinde olduğunun anlaşılması hâlinde bu süreler hizmet süresinden dışlanarak dava konusu alacaklar buna göre yeniden hesaplanmalıdır. Eksik inceleme ile yazılı şekilde sonuca gidilmesi hatalıdır.
3. Davalı tarafından sunulan 2014 yılı Aralık ayına ilişkin puantaj içerir imzalı ücret bordrosunda “Çıkış ihbar tazminatı" adıyla 1.250,00 USD tahakkuk bulunduğu görülmektedir. Söz konusu puantaj içerir imzalı ücret bordrosundaki imzanın davacı tarafından inkâr edilmediği, irade fesadı iddiasının da ispatlanmadığı anlaşılmaktadır. Hâl böyle olunca, 1.250,00 USD'nin ihbar tazminatı hesabından mahsup edilerek alacağın hüküm altına alınması gerekirken kıdem tazminatından mahsubu yoluna gidilerek yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ : Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgilere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 22.03.2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
