İŞ GÜVENCESİNDEN FAYDALANMAK İÇİN 30 İŞÇİ ŞARTI SİZİ YANILTMASIN!

İş Kanununa göre işçinin iş güvencesi hükümlerinden yararlanabilmesi için fesih bildiriminin yapıldığı tarihte iş yerinde 30 ve daha fazla işçi çalıştırılması gerekmektedir. İşverenin aynı iş kolunda birden fazla iş yerinin bulunması hâlinde, iş yerinde çalışan işçi sayısı, bu iş yerlerinde çalışan işçi sayısına göre belirlenmektedir. Ancak çok sayıda işçi sadece bulunduğu iş yerindeki işçi sayısına bakarak bu hakkın bulunmadığını zannederek bu hak arama yoluna başvurmamaktadır.

İŞ YERİ, DAHA GENİŞ ANLAŞILMALI

Birçok işçi, iş yerini sadece çalışılan mekânla sınırlı olarak düşünmektedir. Oysaki, İş Kanununa göre, işverenin iş yerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (iş yerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da iş yerinden sayılmaktadır. İş yeri, iş yerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür. Yine aynı kanunun uyarınca, işverenin aynı iş kolunda birden fazla iş yerinin bulunması hâlinde, iş yerinde çalışan işçi sayısı, bu iş yerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenecektir. İş yerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin dâhil olduğu iş kolundan sayılmaktadır.

PART-TİME ÇALIŞANLAR DA HESAPLAMAYA DÂHİL

İş güvencesinden faydalanmak için gereken 30 işçi sayısının belirlenmesinde belirli -belirsiz süreli, tam- kısmi süreli, daimî-mevsimlik iş sözleşmesi ile çalışanlar dâhil olmak üzere bütün işçiler ayırım yapılmadan hesaplamaya dâhil edilmesi gerekmektedir. Fesih bildirimin yapıldığı tarihte 30 işçi sayısının tespitinde göz önünde bulundurulacak işçinin iş sözleşmesinin devam etmekte olması yeterli olup, ayrıca fiilen çalışıyor olması gerekmemektedir. Ancak hastalık, iş kazası, gebelik ya da normal izin ve benzeri nedenlerle ayrılan işçi yerine bu süre için ikame işçi temin edilmiş ise, 30 işçi sayısında ikame edilen işçi dikkate alınmayacaktır. Konumu itibarıyla güvence kapsamı içerisinde olmayan işveren vekillerinin ve yardımcılarının da iş yerinde çalışan işçi sayısının belirlenmesinde dikkate alınması gerekir. (Y. 9.H.D, 24.03.2008 gün ve 2007/27699 Esas, 2008/6006 Karar sayılı ilam).

TAŞERON İŞÇİLER DİKKATE ALINMAZ

İş Kanunu kapsamı dışında kalan ve işçi sıfatını taşımayan çırak, stajyer ve meslek öğrenimi gören öğrencilerle süreksiz işlerde çalışanlar, iş yerinde ödünç (geçici) iş ilişkisi ile çalıştırılanlar ile alt işveren işçileri o iş yerinde çalışan işçi sayısının belirlenmesinde hesaba katılmazlar. Alt işverenin işçileri otuz işçi kıstasının belirlenmesinde dikkate alınmazlar; fakat, iş güvencesi hükümlerinden kaçmak amacıyla, işçilerin bir kısmının muvazaalı olarak taşeron işçisi olarak gösterilmesi hâlinde, bu işçilerin de işçi sayısına dâhil edilmesi gerekir. Daha açık bir anlatımla, alt işverenlik ilişkisinin geçersiz sayılması gereken hâllerde taraflarca alt işveren sayılan kişiye bağlı olarak çalışanlar otuz işçi sayısının tespitinde hesaba katılmalıdır. Alt işverenin işçileri ile geçici işçi sağlayan işverenle iş sözleşmeleri devam eden geçici işçiler, kendi işverenlerinin iş yerlerinde sayının belirlenmesinde hesaba katılırlar. Ancak tarafların geçici iş ilişkisinde gönderen işveren olarak nitelendirdikleri; fakat aslında “bordro işvereni” olarak faaliyet gösteren ve yaptıkları iş, işverenlerine işçi temin etmekten ibaret olanlara kayıtlı bulunan işçiler de sayı ölçütünde göz önünde bulundurulmalıdır. (Y.9. H.D. 2020/1076 E., 2020/4530 K. 01/06/2020)

TARIM VE ORMAN İŞÇİLERİ

İş Kanunu, 50’den fazla işçi çalıştıran tarım ve orman işçilerinin yapıldığı iş yerleri ve işletmeleri kapsamı içine aldığından bu iş yeri ya da işletmede çalışanlar da iş güvencesinden yararlanır. Buna karşılık, 50’den az işçi çalıştıran tarım iş yerlerinde çalışanlar İş Kanunu’nun kapsamı dışından kalacağından, bu yerlerde 30’dan fazla işçi çalıştırılsa dahi, tarım ve orman işinde çalışan bu işçilere iş güvencesi hükümleri uygulanmayacaktır. 50 işçinin tespitinde, sadece tarım işçileri değil; diğer işçiler de dikkate alınmaktadır.

GRUP ŞİRKETLERİ

Grup şirketlerinde ortaya çıkan bir çalışma biçimi olan birlikte istihdam şeklindeki çalışmada, işçilerin bir kısmı aynı anda birden fazla işverene ve birlikte hizmet vermektedirler. Daha çok yönetim organizasyonu kapsamında birbiriyle bağlantılı olan bu şirketler, aynı binalarda hizmet verebilmekte ve bir kısım işçiler iş görme edimini işverenlerin tamamına karşı yerine getirmektedir. Tüm şirketlerin idare müdürlüğünün aynı şahıs tarafından yapılması, şirketlerin birlikte kullandığı iş yerinde verilen muhasebe, güvenlik, ulaşım, temizlik, kafeterya ve yemek hizmetlerinin yine tüm işverenlere karşı verilmiş olması buna örnek olarak gösterilebilir. Bu gibi bir ilişkide, tüm şirketlere hizmet veren işçiler ile sadece davalı şirkete hizmet veren işçilerin 30 işçi kıstasında dikkate alınması gerekir. İşçi tüm şirketlere hizmet ediyor ise, o zaman tüm şirketlerdeki işçi sayısı dikkate alınmalıdır. (Y.9 H.D.21.07.2008 gün ve 2008/25552 Esas, 2008/20932 Karar sayılı ilam)

İsa Karakaş